Është publikuar raporti përfundimtar për dëmet e tërmetit të 26 nëntorit 2019. Dëmet llogariten në 985 milionë euro ndërsa për rimëkëmbjen duhen 1076 milion euro.
Shumica e dëmit është regjistruar në sektorin e strehimit (78.5%), e ndjekur nga sektori prodhues (8.4%) dhe sektori i edukimit (7.5%).
Raporti/ Dëmet dhe Humbjet totale
Vlerësimi zbulon se efekti i përgjithshëm i katastrofës në 11 bashki arrin në 985.1 milion Euro (121.21 miliardë lekë), nga të cilat 843.9 milion EUR (103.84 miliardë lekë) përfaqëson vlerën e asetet fizike të shkatërruara dhe 141.2 milion EUR (17,37 miliardë lekë) i referohen humbjeve. Shih sektorin specifik dëme dhe humbje.
Shumica e dëmeve janë regjistruar në sektorin e strehimit (78.5%), e ndjekur nga sektori prodhues (8.4%) dhe sektori i edukimit (7.5%). Sa i përket humbjeve, sektori produktiv zë pjesën më të lartë (56.4%), e ndjekur nga strehimi (24.1%) dhe Mbrojtja Civile (CP) & Reduktimi i Rrezikut të Fatkeqësive (DRR) me 9.4%.
Në lidhje me pronësinë e efekteve, në përgjithësi 76.5% janë private dhe 23.5% publike. Sektorët e Strehimit dhe Prodhimit përbëjnë kryesisht infrastrukturë private, ndërsa sektorët e tjerë të mbetur kryesisht janë pronë e publikut. I njëjti model vlen edhe për humbjet. Në lidhje me shpërndarjen gjeografike të dëmeve dhe humbjeve, bashkia e Durrësit ishte dërrmuese më e prekur me 303.8 milion EUR (3.74 miliardë lekë) ose 32.4% të dëmit dhe humbjeve totale, e ndjekur nga afër nga Tirana me 284.3 milion EUR (3.5 miliardë ALL) ose 30%, dhe së treti Kruja me 84.2 milion EUR (1.04 miliardë lekë) ose 9.
Nevojat totale për rikuperim janë 1,076.15 miliardë euro (132.4 miliardë lekë) në të gjithë sektorët dhe për 11 bashkitë e prekura. Nevojat vetëm në sektorin e banesave janë 802.86 milion EUR (98.8 miliardë lekë), që përfaqëson 75% të të gjitha nevojat e Rimëkëmbjes në sektorin e Arsimit do të kushtojë rreth 95 milion EUR (11.7 miliardë lekë) ose afro 9% të totalit, dhe rikuperimi për sektorin e Infrastrukturës do të jetë 61 milion EUR (7.4 miliardë lekë) ose 6%.
Brenda sektorit të Infrastrukturës, mbi gjysmën e nevojave të rimëkëmbjes janë në nënsektorët e Ndërtesave të Energjisë dhe Qeverisë, me 12.9 milion EUR (1.5 miliardë lekë) dhe 26.5 milion EUR (3,3 miliardë lekë), përkatësisht. Në sektorin e Prodhimtarisë me 4.2% të të gjitha nevojave të rimëkëmbjes, ato janë të përqendruara në nënsektorin e Biznesit dhe Punësimit (Prodhim dhe Tregti) me 27.84 milion EUR (3.4 miliardë lekë). Mbrojtja civile dhe DRR kanë një pjesë të ngjashme të nevojave me 4.4%.
Përfundime / Rekomandime
Qeveria e Shqipërisë ka shprehur angazhimin e saj për të udhëhequr përpjekjet e rimëkëmbjes dhe rindërtimit. Opsionet për të financuar rimëkëmbjen janë rialokimet buxhetore, premtimet e donatorëve, huatë ose grante nga agjencitë shumëpalëshe dhe bilaterale, dhe / ose kontributet nga sektori privat.
Një shumëllojshmëri parimesh udhëheqin strategjinë e rimëkëmbjes, duke synuar përmirësimin e cilësisë së rimëkëmbjes, duke theksuar barazinë dhe përfshirjen, dhe promovuar uljen e rrezikut. Strategjia e rimëkëmbjes bazohet në qëndrueshmërinë dhe përqasjen e orientuar drejt qëndrueshmërisë “Ndërto më mirë” (BBB).
Ndërhyrjet BBB kanë për qëllim forcimin e menaxhimit të rrezikut nga katastrofat e qeverisë dhe komuniteteve; zvogëlojë rreziqet dhe cenueshmërinë ndaj fatkeqësive të ardhshme; dhe për të katalizuar ekonominë dhe për të rindërtuar jetesën, të cilat ndryshojnë nga ndërhyrjet që thjesht rikthejnë dhe rifillojnë në nivelet e para-katastrofës. Fokusi shtesë duhet të vendoset në:
• Përdorimin e teknologjive efikase të energjisë në procesin e rindërtimit;
• Menaxhim i sigurt, i shëndoshë dhe miqësor ndaj mjedisit të mbeturinave të ngurta dhe të rrezikshme;
• Riciklimi – sa më shumë të jetë e mundur – e sasisë së madhe të mbeturinave dhe mbeturinave;
• Përdorimi i materialeve ndërtimore miqësore me mjedisin;
• Shmangia e ndikimeve të mundshme negative në mjedis;
• Prioritizimin e barazisë gjinore dhe trajtimit jodiskriminues pasi ato gjenerojnë prosperitet tërësor dhe nuk janë vetëm një faktor i barazisë. Si kujtesë, procesi i rimëkëmbjes së katastrofës mund të krijojë mundësi për prosperitet përmes programeve të krijimit të vendeve të punës që mund të fillojnë dhe zgjerojnë rritjen, si dhe rezistencën ekonomike, sociale dhe politike ndaj katastrofave të ardhshme./
