Europa po përballet me një rritje rekord të çmimeve të energjisë që kërcënon të dëmtojë rimëkëmbjen ekonomike pas pandemisë, të ulë të ardhurat e familjeve dhe madje të pengojë tranzicionin e gjelbër të ekonomive në lindje.
Një sërë faktorësh si tregu, pozita gjeografike dhe politika, janë bashkuar në një stuhi të përsosur që nuk tregon shenja zbehjeje me afrimin e vjeshtës, ndërkohë që temperaturat po ulen gradualisht dhe ngrohja po bëhet e domosdoshme.
Çmimet e gazit natyror po rriten: në Hollandë, çmimet janë rritur nga 16 euro megavat në orë në fillim të janarit, në 75 euro nga mesi i shtatorit, një rritje prej më shumë se 360% në më pak se një vit.
Edhe pse Bashkimi Europian gradualisht po ul varësinë e tij afatgjatë në karburantet fosile, burimet e ripërtëritshme u bënë burimi kryesor i energjisë elektrike në bllok, për herë të parë në vitin 2020.
Së bashku, gazi natyror dhe qymyri ende furnizojnë më shumë se 35% të prodhimit të përgjithshëm të BE-së, dhe gazi përfaqëson mbi një të pestën.
Megjithëse qymyri, karburanti më ndotës, është duke u hequr gradualisht, shumë vende e përdorin gazin natyror si një burim kalimtar për të vepruar si një urë para se të jenë gati alternativat më ekologjike, si turbinat me erë dhe panelet diellore. Për më tepër, gazi përdoret gjithashtu për ngrohjen e banesave dhe për gatim, duke e bërë rritjen e çmimeve edhe më të theksuar në shpenzimet përfundimtare të konsumatorëve.
Qytetarët në vende si Spanja, Italia, Franca dhe Polonia, tani po përballen me fatura energjie të larta në nivele rekord, që shtojnë problemet ekonomike të shkaktuara nga pandemia.
Në Itali, Roberto Cingolani, ministër për tranzicionet ekologjike, tashmë i ka paralajmëruar italianët të presin një rritje prej 40% të faturave të energjisë gjatë muajve të ardhshëm. Franca tha se do të shpërblejë me nga 100 euro mbi 5.8 milion familje me të ardhura të ulëta. Në Spanjë, qeveria ka premtuar të ulë çmimet në nivelet e vitit 2018. Madridi gjithashtu i dërgoi një letër Brukselit duke kërkuar veprim në mbarë BE-në. “Ne kemi nevojë urgjente për të reaguar menjëherë ndaj rritjes dramatike të çmimeve”.
“Rritja e çmimeve në Europë lidhet me rritjen e kërkesës për energji ndërkohë që po hiqen kufizimet e vendosura nga pandemia”, tha Tim Gore, në Institutin për Politikën Europiane të Mjedisit (IEEP).
Problemet filluan të krijohen në dimër kur temperaturat më të ftohta çuan në rritjen e kërkesës për energji për të ngrohur banesat. Kjo, nga ana tjetër, shkaktoi një rënie të dukshme të rezervave të gazit, e cila arriti në një nivel shqetësues prej 30%, në mars. Në pranverë, me rritjen e vaksinimit, aktiviteti i biznesit filloi të rritej me shpejtësi, ndërkohë që zyrat, restorantet dhe vendet e tjera hapën dyert e tyre dhe konsumatorët vërshuan, të etur për të shpenzuar kursimet e tyre të mbledhura gjatë karantinës.
Rimëkëmbja ekonomike nxiti një valë të re të kërkesës për energji, e cila u rrit më tej gjatë verës, kur temperaturat e ulëta i shtynë njerëzit të përdorin sistemet e kondicionimit dhe ftohjes.
“Furnizimet që marrim nga vende si Rusia, Norvegjia dhe Algjeria, pavarësisht nga çmimi më i lartë, nuk kanë furnizuar më shumë gaz në Europë. Ata i kanë mbajtur furnizuesit e tyre në vëllime të rregullta. Dhe kjo është paksa e çuditshme sepse normalisht, nëse çmimi rritet dhe ju jeni një furnizues me kapacitet rezervë, ju mund ta përdorni këtë mundësi për të shitur më shumë gaz me një çmim më të lartë. Por kjo nuk ka ndodhur ende”, tha Dennis Hesseling, shef i infrastrukturës në Agjencinë për Bashkëpunim të Rregullatorëve të Energjisë (ACER), për Euronews.
Ndërkohë që kompanitë nga e gjithë bota që përpiqen të aksesojnë burimet e energjisë, çmimet janë rritur vazhdimisht. Deri në gusht, ato arritën një nivel rekord. Tradicionalisht, gazi është më i lirë gjatë verës dhe kompanitë e shfrytëzojnë këtë periudhë për të ruajtur rezerva të mëdha që të përgatiten për në dimër. Por kriza e vazhdueshme e çmimeve ka ndryshuar sjelljet dhe rezervat aktuale janë historikisht të ulëta për këtë kohë të vitit, një shenjë e keqe për muajt në vazhdim. /euronews
