Kreu i shtetit pakistanez foli për Anadolu Agency (AA) për çështje të ndryshme, përfshirë për marrëdhëniet dypalëshe, situatën në Afganistan (para rënies dramatike të kryeqytetit Kabul të dielën) dhe për lidhjet me Indinë.
Mehmet OZTURK
Presidenti i Pakistanit, Arif Alvi, ka deklaruar se me lidhjet e ngushta kulturore dhe historike, Pakistani dhe Turqia kanë potencial të madh për bashkëpunim në shumë fusha.
Presidenti pakistanez qëndroi në metropolin turk Stamboll pasi anija e parë e korvetit e ndërtuar në Turqi për Marinën e Pakistanit, e quajtur ‘PNS Babur’, përmes një ceremonie u lëshua në det të dielën.
Kreu i shtetit pakistanez foli për Anadolu Agency (AA) për çështje të ndryshme, përfshirë për marrëdhëniet dypalëshe, situatën në Afganistan (para rënies dramatike të kryeqytetit Kabul të dielën) dhe për lidhjet me Indinë.
AA: Pakistani dhe Turqia gëzojnë marrëdhënie të ngushta kulturore, historike dhe ushtarake. Cilat janë idetë dhe mënyrat e reja në tryezë për t’i zgjeruar ato dhe për t’i thelluar lidhjet ekonomike dhe strategjike midis dy vendeve?
Alvi: Mendoj se mundësia është e madhe. Mendoj se bota ndryshon shumë shpejt, ka polarizime të reja dhe ndryshimet janë të jashtëzakonshme. Prandaj Pakistani dhe Turqia kanë potencial të madh në një numër fushash.
Komuniteti ndërkombëtar ka qenë një komunitet ku në vend të parimeve që duhet të kishin rëndësi, ka interesa të caktuara, për shembull Kashmiri, Qiproja, Malësia e Karabakut, për mjaft kohë.
Pra, në një situatë të tillë, gjithmonë ekziston një mundësi e ekonomive në zhvillim si Turqia dhe Pakistani për të kërkuar një rrugë ku morali është shumë më i rëndësishëm sesa interesat e caktuara.
Mundësitë e bashkëpunimit midis Pakistanit dhe Turqisë janë të jashtëzakonshme. Udhëheqësit e Pakistanit dhe Turqisë për herë të parë po edukojnë botën se ky lloj reagimi i islamofobisë i largon njerëzit, kështu që mundësitë janë të jashtëzakonshme.
AA: Sa i përket ekonomisë, megjithëse të dy vendet vendosën një objektiv të vëllimit tregtar ekonomik prej 5 miliardë dollarësh për vitin 2023, duket se ata janë prapa kësaj shifre. Si e shihni këtë?
Alvi: Dje kam pasur një diskutim të gjatë me presidentin (Recep Tayyip) Erdoğan dhe ne të dy jemi shumë të shqetësuar se ky përshpejtim në shkallën ekonomike duhet të ndodhë. Dhe ka grupe të përqendruara, si në Ministrinë e Tregtisë në Pakistan ashtu edhe në ministrinë e sistemit paralel në Turqi, të cilat po shqyrtojnë çështje specifike.
Për shembull, ka investime të mira turke në Pakistan. Ka një numër çështjesh si bashkëpunimi për mineralet dhe granitin. Dhe, Turqia ka ekspertizë të mirë dhe Turqia mund të marrë pjesë në këtë. Suksesi i atyre investimeve është ajo që komuniteti i biznesit turk dhe pakistanez duhet të shikojë, për shembull, shumë zona të tjera ku produktet që prodhohen në Pakistan me bashkëpunimin turk po eksportohen në Afrikë.
Potenciali i tregtisë midis dy vendeve duhet të arrihet dhe janë premtuar 5 miliardë dollarë. Fakti që bota po tërhiqet dhe po bëhet proteksioniste , kjo do të thotë se vëllezërit si Pakistani dhe Turqia nëse bashkëpunojnë, ekonomitë e tyre përparojnë. Në të njëjtën kohë, ne jemi të mbështetur te vetja, për shembull në mbrojtje, jemi të mbështetur te vetja dhe sa më shumë ta ndajmë me njëri-tjetrin aq më shumë ka zhvillim ekonomik dhe prosperitet të njerëzve tanë. Pra, është një zonë shumë e rëndësishme ku unë pres me energji të përtërirë dhe vullnet, midis Turqisë dhe Pakistanit është i mundur përparimi i jashtëzakonshëm.
AA: Në industrinë e mbrojtjes, si mund të përparojë bashkëpunimi Turqi-Pakistan, çfarë nismash ambicioze mund të presim?
Alvi: Mendoj se ne jemi të zënë duke shqyrtuar helikopterët ‘T129 ATAK’. Ne po ashtu po shqyrtojmë zhvillimin e nëndetëseve, ne po shqyrtojmë bashkëpunimin në zhvillimin e avionëve të gjeneratës së pestë, e cila është një fushë shumë e rëndësishme e bashkëpunimit.
Ne po shqyrtojmë bashkëpunimin në mjetet ajrore pa pilot, që është shumë me rëndësi për ekonominë. Pra, Turqia dhe Pakistani vazhdojnë bashkëpunimin në inteligjencën artificiale, mbrojtjen kibernetike. Ne nuk jemi vende të ofensivës. Pakistani dhe Turqia janë vende paqësore të përfshira në mbrojtjen e vetvetes.
Kështu që, mendoj se Turqia dhe Pakistani kanë potencial të madh në ato fusha, të cilat janë një teknologji në zhvillim. Ne mund të shkelim në atë tren më shpejt, revolucionin e katërt industrial që po ndodh. Pakistani dhe Turqia, me vendosmëri me bashkëpunim, ne mund t’i bashkohemi asaj gare më shpejt dhe për këtë arsye të ecim në përparim të madh ekonomik.
AA: Kryeministri dhe shefi i ushtrisë pakistaneze shpesh kanë bërë thirrje për një kalim nga gjeo-politika në gjeo-ekonomi. Çfarë do të thotë kjo?
Alvi: Ajo është një ndryshim i madh politik. Qeveria kineze gjatë 15-20 viteve të fundit zhvilloi politikën “Një brez, një rrugë” (One Belt One Road) për gjithë zhvillimin e tyre me vendet e tjera.
Në mënyrë të ngjashme, Pakistani është në qendër të tregtisë ekonomike. Rruga e vendeve të Azisë Qendrore, përsa i përket tregtisë, është shumë më e shkurtër kur bëhet fjalë për rrugën ujore. Rruga e pjesëve perëndimore të Kinës për të eksportuar sende është shumë më e shkurtër, është vetëm rreth 1.500 milje (2.414 kilometra) nga pjesët perëndimore të Kinës deri në Pakistan përmes rrugës ujore, ndërsa nëse shkojnë në anën lindore kineze dhe përmes rrugës ujore në atë anë, është 5-6 mijë milje (8.000-9.500 kilometra).
Pra, për vendet e Azisë Qendrore, për Kinën, për Afganistanin, për Taxhikistanin, Turkmenistanin dhe Uzbekistanin, të gjitha janë të shqetësuara se kjo qendër gjeo-ekonomike, për të cilën Pakistani pretendon se është sot, është shumë e rëndësishme për rritjen e ekonomisë. Dhe sa më shumë tregti të ndodhë, sa më shumë njerëz të lidhen me njëri-tjetrin, aq më shumë prosperitet, kjo tejkalon situatat emocionale të njerëzve.
Dhe për këtë arsye, çfarëdo që po ndodh në Afganistan, që njerëzit e kuptojnë se ka një kohë të madhe pas 40 vitesh mjerimi, ata duhet të shfaqen në mënyrë paqësore. Dhe, po ashtu edhe Afganistani është pjesë e asaj rruge tregtare.
AA: A mund të presim paqe në Afganistan?
Alvi: Unë kam shpresë. Pakistani ka qenë shpresëdhënës. Pakistani ka pasur gjithmonë një qëndrim paqësor. Pakistani ka pasur gjithmonë një qëndrim pozitiv, gjatë 40 viteve të fundit. Numër një, gjithmonë thuhej se pushtimi sovjetik (1979) i Afganistanit nuk duhej të kishte ndodhur. Numër dy, kur sovjetikën u larguan në vitin 1989, ne mbetëm vetëm për të trajtuar rrëmujën e lënë pas.
Ne arritëm një marrëdhënie të mirë me Afganistanin dhe pastaj kur amerikanët erdhën përsëri, Pakistani vazhdoi të thoshte se lufta nuk është një zgjidhje.
Pra, imagjinoni në të gjithë këtë skenar në të gjithë botën, kishte vetëm një zë të njëjtë të Pakistanit, se lufta nuk është zgjidhje.
Dhe nëse vendet e kuptuan këtë vetëm pasi kaluan triliona dhe qindra mijëra vdekje, Pakistani po ashtu humbi mbi 100 mijë njerëz dhe një humbje prej miliarda dollarësh. Pakistani me të drejtë mund të thotë se bota duhet të na dëgjojë, kjo është paqja.
AA: Çfarë lloj përgjegjësish të përbashkëta mund të marrin Turqia dhe Pakistani për të sjellë paqe dhe stabilitet në Afganistan?
Alvi: Ne të dyja jemi duke pritur dhe po ashtu edhe vendet e tjera në rajon, jemi duke pritur që gjërat të rregullohen, duke pritur që gjërat të shfaqen, kush do të përfaqësojë popullin e Afganistanit dhe me kë të bisedojmë.
Është vetëm çështje ditësh. Ne menduam se do të duhen gjashtë apo shtatë muaj, ekspertët më të mirë që shpenzuan miliarda dhe triliona dollarë në Afganistan na thanë se do të duheshin gjashtë muaj. Dhe të gjithë u habitën sepse atë që Pakistani ka thënë që në fillim, bota nuk e kuptoi. Dhe ata filluan t’ia hedhin fajin Pakistanit, se Pakistani është përgjegjës për të.
Mënyra se si populli afgan bashkëpunoi me njëri-tjetrin, do të thoja tani, nuk kam dëgjuar ndonjë raport të madh të gjakderdhjes, që më bën të lumtur. Ne jemi trashëgimtarë të traditës së umetit musliman. Marrëveshja e Paqes Hodaybiya është shembulli më i madh. Po i drejtohesha talebanëve, nëse fitoni terren në Afganistan, falni, jepni amnisti siç bëri Nelson Mandela në epokën e fundit në përpjekje për të bashkuar Afrikën e Jugut… Unë shpresoj.
AA: Pyetja jonë e fundit ka të bëjë me marrëdhëniet Pakistan-Indi. Pas një armëpushimi përgjatë Linjës së Kontrollit (LoC) në muajin shkurt, nuk ka përparim në marrëdhëniet e Pakistanit me Indinë. Është raportuar se bisedimet në prapavijë kanë filluar. Cili është statusi i këtyre bisedimeve tani? Kjo është shumë e rëndësishme sepse Kashmiri është një pikë kritike.
Alvi: India është një komb luftarak dhe nuk e kupton se çfarë do të thotë një e ardhme paqeje. Ajo ka probleme me vende të tilla si Sri Lanka, Nepali, Kina dhe tani ka probleme me popullsinë e saj sot. Po ndan njerëzit e vet, duke rishkruar historinë.
Ne kemi paralajmëruar komunitetit ndërkombëtar se këto gjëra çojnë në gjenocid. Kur i izoloni njerëzit, kur i trajtoni si qytetarë të ndryshëm… këto lloj ligjesh janë imorale, kjo është aparteidi.
India paraqiti ligjet e shtetësisë dhe po ashtu po përpiqet të ndryshojë demografinë e Kashmirit. Por kjo a do të çojë në paqe dhe prosperitet… nuk do të çojë.
Nëse vini në anën pakistaneze të Kashmirit, sot është paqësor. Ka një ligë kriketi. Por nga ana indiane, ata nuk i lejojnë gazetarët të mbulojnë asgjë. Ata nuk lejojnë inspektimin e OKB-së. Ata nuk lejojnë të dalin imazhe nga mizoritë e tyre. Pra, unë mendoj se situata është e keqe dhe ne duam të fokusojmë komunitetin ndërkombëtar drejt Kashmirit në të njëjtën kohë.
Unë besoj se Turqia na ka mbështetur mirë dhe e ka kuptuar këtë në parim dhe populli i Turqisë e kupton mirë këtë. (Nëse) ndonjë përfytyrim alternativ është stolisor ndonjëherë, populli turk nuk do ta pranojë atë përfytyrim alternativ.
Pakistani e ka ngritur këtë çështje përsëri dhe përsëri. Dhe pavarësisht asaj që thotë India, në fakt, sapo India u bë presidente e Këshillit të Sigurimit të OKB-së për një periudhë të shkurtër, ajo tha se Kashmiri është një pjesë integrale e Indisë, gjë që u mohua nga sekretari i përgjithshëm i OKB-së.
Unë përgëzoj Turqinë dhe Azerbajxhanin për zgjidhjen e një çështjeje për të cilën media dhe komuniteti ndërkombëtar i kishin mbyllur sytë (në Malësinë e Karabakut). Ne shpresojmë që Qiproja Veriore gjithashtu do të ketë zgjidhje.
Prandaj, popujt bashkohen, më pas bashkohen qeveritë, populli i Pakistanit dhe i Turqisë janë aq të bashkuar për këtë çështje, sado që çdo situatë India dërgon si propagandë. Kohët e fundit në Evropë, ata krijojnë kompani të rreme dhe të tjera. Bota e di se lajmet e rreme ‘Pegasus’ po përhapen kohët e fundit, ata filluan të përgjojnë dhe spiunojnë të gjitha vendet.
Është një situatë shumë mos respektuese në të cilën India duhet të mësojë të jetojë në komunitetin ndërkombëtar me parimet të cilat mbështeten nga OKB-ja dhe jo në një mënyrë mashtruese. Pra, është një vend shumë i çuditshëm që bota duhet ta dijë për këtë.
AA: Dhe a ka ndonjë diplomaci në prapavijë me Indinë?
Alvi: Unë nuk mendoj… Së pari, se çështja e Kashmirit do të zbehet për shkak të premtimeve të bëra në kohën e ndarjes, Kashmiri u përjashtua nga ai premtim, premtimi ishte që (vendet që kanë) shumicën (e fesë muslimane) do t’i kalojnë Pakistanit dhe ata që janë hindu do t’i kalojnë Indisë dhe Kashmiri nuk u vendos mbi ato baza. Ky është mjerim tani.
Pra, Pakistani ka bërë një rezolutë që neni 370 i Kushtetutës Indiane, me të cilin ne nuk pajtohemi, Kashmiri nuk duhej të ishte përmendur kurrë në Kushtetutën Indiane, duhet të kishte qenë pjesë e Pakistanit.
Por përsëri, ai ishte një premtim i bërë për popullin e Kashmirit, neni 35A , një premtim i bërë për popullin e Kashmirit dhe ata janë të zhgënjyer. Kështu që unë mendoj se India nuk i merr ato gjëra prapa, Pakistani nuk do të rifillojë asnjë dialog për këtë.
Ne nuk mund të bëjmë pazar për mjerimin e një populli. Pakistani është një vend kyç, kurrë nuk do të bëjë pazare. Ne kurrë nuk do të bëjmë pazare për çështjen e Qipros, kurrë nuk do të bëjmë pazare për çështjen e Kashmirit.
