Jastëku është një shenjë e padyshimtë këtu – një ftesë për të fjetur dhe ëndërruar, për një dalje të qartë nga përditshmëria, e cila në vetvete është një cilësi transcendentale. Jastëku është një vend i hyrjes në atë botë tjetër të mbivendosur – jastëku është një lloj porte transcendentale. Interpretimi psikologjik i figurës ngjall menjëherë një formë plotësuese të kategorisë së jastëkëve – gjumi dhe ëndërrimtarë, dhe përcakton kriterin bazë të leximit – kodin e artit hyrës të ciklit letargjik. Në vetvete, jastëku, një temë e përsëritur në shekujt e fundit, shpreh dhe pohon formën e një “fotografie me kornizë” pasi përpunimi i jastëkut përmban motive të qëndisura përgjatë skajit të tij. Ato forma lineare të qëndisura, të cilat përcaktojnë dhe mbyllin formën e kornizës, përcaktojnë hapësirën e brendshme të figurës. Por nuk ka foto, të dhëna në mënyrën e zakonshme. Korniza është më e rëndësishme se vetë imazhi – korniza bëhet imazh. Në parim, korniza është një vend transcendence – një formë që ndan këtë anë të botës, në të cilën ndodhemi, dhe anën tjetër të imazhit (simboli transcendent). Jastëku shfuqizon rolin tradicional të kornizës dhe, në procesin e transformimit të tij, lejon që pala tjetër të derdhet dhe të mbulojë anën tjetër, ndërsa pala e tretë bashkon botën.
Vetë forma e kornizës ndryshon: nganjëherë ajo shumëzohet si paraqitje e disa kornizave në një fotografi, ndonjëherë fotografia shfaqet por jashtë kornizës – nga ana e saj e jashtme, ndonjëherë korniza shfaqet si një formë karakteristike negative – një lloj i prerë nga bota në formën e një figuracioni të zi… Në fakt, imazhi çlirohet nga korniza dhe kufizimet e tij dhe rrjedh e zgjerohet në botën e jashtme. Bota e atyre imazheve të krijuara rishtazi duket se është krijuar me një lloj “big bang” në të cilin kuptimi i kornizës si kufizim shkatërrohet dhe kapërcehet. Efekti është qartësisht hapësinor – imazhi del jashtë kornizës, majtas dhe djathtas, lart e poshtë. Por, ajo hapësirë dydimensionale zgjerohet nga efekti hapësinor dhe përhapja e formave përpara dhe prapa. Fotot që i shohim në kornize kanë thellësinë e tyre, teknikisht, ato janë të zbrazura, kanë shtresa të fituara që aplikohen dhe “udhëtojnë” përpara, prapa kornizës. Ndërsa vetë korniza dhe e gjithë hapësira brenda dhe rreth saj bëhen shprehje e një imazhi të lidhur, artikulohen ne një hapësirë dhe në një botë te pandarë.
Këto korniza, para së gjithash, tregojnë një hapësirë të lidhur përmes modeleve “kornizë në
kornizë” dhe “foto në foto”.
Ne jemi një qytetërim që mund të gënjejë ose të tregojë të vërtetën. Situata që po jetojmë keto ditë, megjithëse duket si më e keqja, sigurisht që mund të jetë më e keqe. (…) Nuk mendoj se ky është momenti më i keq në të cilin jeton qytetërimi njerëzor dhe se kjo periudhë është e vështirë – është, veçanërisht nga pikëpamja e marrëdhënies midis së vërtetës dhe gënjeshtrës, raporti midis së mirës. dhe të keqes, sepse mjedisi global është krijuar kështu: jo se është e vërtetë e padëshirueshme, por me paramendim se nuk duhet të mendosh për të. Sa herë që përpiqesh ta thuash, bëhesh i padëshiruar dhe i rrezikshëm. Ti bëhesh ai zë që duhet të heshtet me çdo kusht ose të detyrohet të ndryshojë shkallën e vlerave.. kjo është edhe më keq, pasi nëse prishet krypa nuk ngel gjë që ta shpetojë mishin mos qelbet…
Krypa është prishur dhe neve na e paraqet jastëkun në kornizë ku korniza është e rëndësishme dhe jo figuracioni brenda saj, madje edhe jastëku i letargjisë fillon të prodhjojë ëndrra të pamundshme dhe përplot me shqetësime dhe frikë. A mund njerëzimi të jetojë në kornizë të bukur e cila do të jetë më e rëndësishme edhe se jastëku, që është më e keqja, letargji dhe gjumë. Korniza nuk lejon edhe të fleshë, edhe gjumin, kur totalisht i je dorëzuar kornizës dominuese, dëshiron që ta prishë dhe ta shndërrojë në ankth. Kierkegaard (duke shkruar me pseudonim, Vigilius Haufniensis), thotë se ankthi është një frikë jashtë fokusit, e shpërndarë. Kierkegaard përdor shembullin e një njeriu në buzë të një shkëmbi. Kur njeriu shikon poshtë, ai përjeton një frikë të përqendruar nga rënia, por në të njëjtën kohë, njeriu ndjen një impuls të madh për të hedhur qëllimisht veten. Kjo përvojë me sens të dyfishtë është ankthi për shkak të lirisë sonë të plotë për të zgjedhur të kërcejmë ose të mos kërcejmë. Fakti i thjeshtë që dikush ka mundësinë dhe lirinë për të bërë diçka, madje edhe mundësitë më të tmerrshme, shkakton një ndjenjë tejet të madhe ankthi. Kierkegaard e quan këtë “marramendje të lirisë”. Por ai që mendon lirinë e tij, medoemos jeton në frikë. Duke pranuar ankthin, duke duruar dhimbjen e pasigurisë tërësore dhe duke hequr dorë nga çdo ngushëllim…
Gjithçka që ndodh tridhjete vitet e fundit, të gjitha lojërat pa kufij që organizohen, brohoritjet dhe britmat, tregojnë thellësinë e pafuqisë së myslimanëve dhe faktin që në ndarjet e reja perandorake të botës as që mund ta imagjinojmë pozicionin tonë. Si të jashtëm të përjetshëm, ne përpiqemi të na vënë re disa nga fuqitë e mëdha, kërcejmë, bërtasim, tundim, tregojmë se jemi këtu, se kemi probleme, se jemi të kërcënuar… Në atë kakofoni të përgjithshme njoftimesh, shfaqjesh teatrale, bllokada, ndalime, miratim gjysëm ligjesh, akuza dhe manovra të tjera të
ngjashme të ndërmarra nga sorrat pushtetare, humbet çdo ndjenjë realiteti. Ne jetojmë intensivisht një realitet paralel, jemi të çimentuar në rrëfimet mitomanike dhe tentakulat e tyre në jetën e përditshme. Me ato vagonë të së shkuarës, që zvarriten pas nesh si një dorë e tretë e padëshiruar, që shqetëson, ngatërron fijet, kufizon shtrirjen dhe mundësitë për t’u përballur me problemet dhe sfidat reale që mbart qytetërimi, ne si komunitet jemi krejtësisht jorealistë në qëndrimet tona se dikush me të vërtetë kujdeset për ne. Me fjalë të tjera, fakti që dikush do të na shuajë zjarrin, do të na shpëtojë nga marrëzia, nga përçarjet dhe ngërçet tona, janë ëndrrat e lagura të ëndërrimtarëve të vegjël…
Në lëvizjen e akullnajave të Luftës së Re , ne jemi një pikë e parëndësishme, një ishull që noton krejtësisht i pambrojtur, i paaftë të organizohet dhe të krijojë asnjë lloj autonomie. Për sa kohë që sytë tanë janë ngulur te ndihma e botës së bardhë, te varësia e plotë nga ata që nuk na vënë re, dhe gjendja e brendshme është një paradë e orkestruar e kiçit ideologjist dhe atentateve me domate. Kjo nuk do të thotë se ne nuk do të arrijmë ndonjëherë një sovranitet të vërtetë, në një botë që trashëgon traditën koloniale, pasi, së paku, mundemi, nëse ka ende hapësirë për të krijuar një kornizë për një shoqëri që më në fund do të bazohet në zhvillim, në drejtesi, në idetë dhe proceset që lënë mundësinë që jeta të jetë vërtet e mundur për njeriun. Nëse shumë breza tashmë janë vonuar, a do të thotë kjo se ne nuk jemi absolutisht të interesuar se çfarë do të mbetet për ata që vijnë? Ndoshta nuk do të jemi fare, ose do të mbetemi përgjithmonë një rast studimor antropologjik i rënies së një komuniteti që, pavarësisht nga të gjitha burimet dhe mundësitë, nuk mund të ngrihej kurrë nga plaga dhe gjaku, nga tirania dhe narcisizmi i grupeve te vogla…
Të kapur në rrjeta, në ato zona tampon të çdo veprimi dhe ndryshimi, e vetmja gjë që na mbetet është të bashkojmë në pavetëdijen tonë thirrjet kolektive që shkojnë në asgjë. Zhurma e gjithëpranishme duket se kontribuon më tej në skenat e tmerrshme të vdekjes, duket se humbet të vërtetën thelbësore se nuk ka luftë dhe asnjë ideologji që justifikon qoftë edhe një njeri të vrarë. Për të ecur përpara, për të arritur një të nesërme më të mirë, cilado qoftë ajo, duhet të rivendosim ndjenjën e paprekshmërisë së jetës njerëzore si e vetmja kategori reale qe ka rëndësi. Çdo gjë përtej kësaj, çdo këmbëngulje për luftë dhe vrasje, për anulim të së drejtës për jetë, na çon edhe më poshtë në shkëmbin e kalbjes. Në fund të fundit, çfarë mund të bëjmë ne, që jemi sot këtu në botë? Ajo që po ndodh tani në Gaza duhet të jetë një mësim dhe një dritare për ne, një alarm që bën thirrje për kujdes, për iluminim, për të hequr dorë nga qyteterimi i dhunes dhe të rivendosim qytetërimin e urtësisë.. Vetëm per kete ia vlen përpjekja, dhe kjo është mënyra e vetme që ne të kontribuojmë në përpjekjen kolektive njerëzore për të kundërshtuar luftën dhe
vetëshkatërrimin. Njerëzishmëria dhe urtësia nuk kanë alternativë…
Rendi i gjërave sot është i tillë që do të mjaftonte vetëm që njerëzit e të vërtetës të shfaqeshin, të mos thoshin asgjë dhe tashmë do të ishin të padëshiruar. Ajo që ata do të kërkonin nga qytetërimi modern do të shkatërronte çdo standard të rremë që është ngritur dhe është bërë, çdo përpjekje për ta bërë atë të vetmin e mundshëm, të shenjtë dhe të rëndësishëm. Ju nuk duhet të thoni qëllimisht asgjë që nuk do t’u përshtatej krijuesve të gjërave të tilla. Per shembull, Musai a.s., Isai a.s., Muhammedi a.s. do të ishin shumë te padëshirueshëm për këtë qytetërim dhe kundërshtarët e tyre më të mëdhenj ndoshta do të ishin njerëzit në kierarkinë fetare, të cilët vendosën disa modele dhe vlera të tjera nga ato që ata sollën…
Njohuria e thellë për Zotin e ruan botën dhe inkurajon moralin intelektual që shpaloset me pendë dhe ngjyrë si rrjedhë e lehtë e gjakut të shpirtit. Bota është në paqe kur kjo formë e perpjekjes është mbizotëruese. Megjithatë, “Bota e re” si duket ka vendosur për një njohuri që është e përqendruar te fuqia dhe nuk merr parasysh transhendenten, si dhe pasojat e asaj që bën…
Fundi i kësaj sjelljeje të hutuar është vetëshkatërrimi në grop[n e egoizmit dhe mburrjes…
Drita e Shpalljes dhe Mendjes, Besimit dhe Dijes në Islam zhyten në të njëjtin zjarr të dritës hyjnore qe eshte mbi te gjitha dritat dhe shumë I nevojitet njeriut të sotshëm. Dituria është vlera e parë e Islamit mbi të cilën bazohet logosi kuranor. Dituria dhe morali që e prodhojnë njeriun etik u zgjodhën nga Zoti:
(a) si forma më e lartë e lavdërimit të Zotit,
(b) si qëllimi përfundimtar i krijimit dhe
(c) si një vlerë e domosdoshme pa të cilën raca njerëzore nuk mund të mbijetojë…
Kemi shumë nevoje sot për këtë përmasë të zbulesës hyjnore…
Nga: Metin Izeti
