Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, në Samitin e NATO-s në që u mbajt më 11 dhe 12 korrik në Bruksel, në një konferencë të përbashkët për media me kryeministrin e Maqedonisë, Zoran Zaev, zyrtarisht i dha ftesën për fillimin e negociatave të pranimit në Aleancën e NATO-s, me të cilën vendit i hapet rrugë për t’u bërë vendi i 30-të anëtarë i Aleancës së NATO-s.
Maqedonia është vend kandidat për anëtarësim në NATO tashmë 19 vite, ndërsa që atëherë ka hartuar gjithsej 17 Plane Veprimi për Anëtarësim (The Membership Action Plan – MAP), numër që e bën vend me më shumë Plane Veprimi për Anëtarësim nga të gjitha vendet kandidate.
Përveç reformave të nevojshme në fushën e sigurisë të cilat vendi duhej t’i zbatonte, kontesti rreth emrit me Greqinë ishte pengesë që qëndronte në rrugën për anëtarësim në NATO, por me arritjen e Marrëveshjes për zgjidhjen e kontestit rreth emrit dhe për partneritet strategjik midis Maqedonisë dhe Greqisë, që u nënshkrua më 17 qershor në pjesën greke të Prespës, kjo pengesë gjithashtu hiqet.
– Maqedonia në rrugën drejt NATO-s
Kuvendi i Republikës së Maqedonisë në vitin 1993 miratoi rezolutën për hyrjen e Maqedonisë në NATO dhe u bë partner i pajtueshëm i Aleancës.
Më 15 tetor të vitit 1995, Maqedonia nënshkroi Dokumentin kornizë për qasje në Programin e Partneritetit për Paqe, ndërsa gjithashtu Maqedonia atëherë u pranua në Këshillin Veri-Atlantik për bashkëpunim.
Në vitin 1996, në Maqedonia u hap Zyra ndërlidhëse, ndërsa kah fundi i vitit 1997 u hap Misioni i Përhershëm i Maqedonisë në selinë e NATO-s në Bruksel.
Dy vjet më vonë, në vitin 1999, në Samitin e Washingtonit, Maqedonia u bë kandidate për anëtarësim të plotë në NATO.
– Maqedonia është vendi me më shumë Plane Veprimi për Anëtarësim
Pas samitit të NATO-s në Washington në vitin 1999, pasi Maqedonia fitoi statusin e vendit kandidat, filloi procesin e hartimit të Planit të Veprimit për Anëtarësim dhe deri më tani Maqedonia ka qenë një kandidat që në rrugën e saj drejt NATO-s ka hartuar më shumë Plane Veprimi për Anëtarësim.
Për momentin, ka hartuar 18 Plane Veprimi për Anëtarësim, ndërsa cikli i 17-të përfundoi me mbledhjen e Maqedonisë dhe Këshillit Veri-Atlantik në shtator të vitit 2017 në Bruksel.
Qeveria e Maqedonisë atëherë informoi aleatët për vendimin që gradualisht do ta rris buxhetin e mbrojtjes në vitin 2018, ndërsa më pas në vitin 2019 me 0,2 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB) për të arritur në 2 për qind, që është një tendencë.
Përndryshe, tani Maqedonia ndan 1,01 për qind të PBB-së për mbrojtje.
Në dhjetorin e vitit të kaluar, u prezantua Programi Vjetor Kombëtar për Anëtarësimin në NATO, me të cilin zyrtarisht filloi cikli i 18-të i Planit të Veprimit për Anëtarësim.
Qeveria kohët e fundit miratoi Shqyrtimin Strategjik të Mbrojtjes (SOP), i cili është një dokument kyç në fushën e mbrojtjes. SOP përfundon në një kohë të caktuar ambicioze prej një viti dhe në fakt është axhenda e plotë e reformave të mbrojtjes së Maqedonisë.
Qëllimi i SOP-it është krijimi i një ushtrie moderne dhe fleksibile që do të garantojë sovranitetin, stabilitetin dhe integritetin e Maqedonisë, prandaj, parashikohet të transformohet dhe të modernizohet Armata e Republikës së Maqedonisë (ARM), si dhe të përmirësohet aftësia e saj operacionale.
Gjithashtu me kushtë është një ndryshim në strukturën e ARM-së, organizata është projektuar me një numër të konsoliduar të komandave dhe shtabeve me nivele të definuara shumë qartë të përgjegjësisë (strategjike, operacionale dhe taktike) me përgjegjësitë e deleguara në nivelin e duhur në vend të centralizimit aktual, madhësisë optimale dhe zënies së plotë të njësive.
Sipas SOP-it të mëparshëm, numri i përbërjes aktive në personal arriti në 8.200, por nuk është plotësuar deri më sot. Aktualisht, nga këto 8.200 vende të sistemuara, rreth 6.600 janë të mbushura me ushtarë, nënoficerë dhe oficerë. Sipas SOP-it të ri është planifikuar të plotësohen forcat e armatosura me rreth 6.800 anëtarë, që do të thotë se numri aktual do të reduktohet, por në të ardhmen do të rriten me rreth 200.
Gjithashtu, Ministria e Mbrojtjes do të riorganizohet dhe do të sigurojë udhëheqësi dhe menaxhim më të mirë me këto kushte.
Përmes proceseve është rritur edhe ndërveprimi i ARM-së, ndërsa në kontekst të asaj Maqedonia ka deklaruar kapacitetet e veta dhe aftësitë për të kontribuar në operacionet ndërkombëtare të Aleancës.
– Pjesëmarrja në misionet ndërkombëtare
Që nga viti 2002, Maqedonia ka filluar të marrë pjesë në misionet paqeruajtëse ndërkombëtare, në Afganistan në vitin 2002, në Irak në vitin 2003, në misionin e BE-së në Bosnjë e Hercegovinë në vitin 2006 dhe në misionin e OKB-së në Liban. Aktualisht Maqedonia merr pjesë me më shumë se 40 persona në “Misionin e Mbështetjes” së NATO-s në Afganistan, si dhe me tre persona në misionin ALTHEA në Bosnjë e Hercegovinë dhe një person në UNIFIL në Liban.
Nga pikëpamja rajonale, ajo siguron mbështetje të plotë logjistike për forcat e KFOR-it në Kosovë përmes Qendrës për Mbështetje Koordinuese për KFOR-in në Shkup.
Që nga viti 2002, më shumë se 3.800 persona kryejnë rotacion në misionet paqeruajtëse në të cilat morën pjesë forcat maqedonase.
– Një dekadë pas Samitit të NATO-s në Bukuresht
Që kur është vend kandidat për anëtarësim në NATO, Maqedonia më e afërt me hyrjen në këtë aleancë ka qenë në një takim të mbajtur një dekadë më parë në Bukuresht. Atëherë në vitin 2008, Maqedonia është vlerësuar se është përgatitur plotësisht për të marrë një ftesë, por Greqia ka ushtruar veton e saj dhe kushtet e hyrjes së Maqedonisë me zgjidhjen e kontestit rreth emrit, e cila ishte pengesa më e madhe në procesin e anëtarësimit.
Në veçanti, duhet të merret parasysh se NATO nuk është parim konsensusi i vendimmarrjes, kështu që është e rëndësishme të merret parasysh konteksti politik dhe qëndrimi i të gjitha 29 shteteve në këtë aleancë.
– Mbështetja e Turqisë për integrimin e Maqedonisë në NATO
Në prag të Samitit të NATO-s në Bruksel, ministri i Punëve të Jashtme i Turqisë, Mevlüt Çavuşoğlu, vuri në dukje se Turqia jep mbështetje të plotë për integrimin e Maqedonisë në NATO. Çavuşoğlu theksoi se zgjerimi i Aleancës është shumë i rëndësishëm.
“Turqia i jep mbështetje të plotë Maqedonisë, Bosnje e Hercegovinës dhe Gjeorgjisë, veçanërisht për integrimin e tyre në NATO. Ne do të vazhdojmë të insistojmë në këtë drejtim”, tha Çavuşoğlu.
– Anëtarësimi i Maqedonisë në NATO varet nga zbatimi i Marrëveshjes për zgjidhjen e kontestit për emrin
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë kohës së konferencës për media më 11 korrik në Bruksel, theksoi se anëtarësimi i Maqedonisë në NATO varet nga vendimi i qytetarëve, duke theksuar se kjo është një mundësi “një herë në jetë”, si dhe shtoi se nëse qytetarët e mbështesin marrëveshjen për zgjidhjen e kontestit rreth emrit do t’i bashkohen NATO-s, në të kundërtën nuk do të mund t’i bashkohen NATO-s.
