A është Palestina një çështje islame? Cila është zgjidhja islame për çështjen palestineze? E thënë ndryshe, “Çfarë do të bënte Profeti Muhamed -paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të- në këtë situatë?”
Nga Ovamir Anjum dhe Omar Sulejman
Hyrje
A është Palestina një çështje islame? Cila është zgjidhja islame për çështjen palestineze? E thënë ndryshe, “Çfarë do të bënte Profeti Muhamed -paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të- në këtë situatë?”
Në jetën tonë ne rrallë ndeshim situata politike në të cilat rruga profetike është kaq e qartë sa është në rastin e luftës palestineze. Çështjet me karakter politik shpesh janë të ndërlikuara, moralisht të paqarta, madje në disa raste edhe të pazgjidhshme, ngase të panjohurat morale me të cilat na duhet shpesh të përballemi janë shumë të ndryshme nga koha dhe konteksti i Profetit -alejhi selam-. Por jo në këtë rast.
Çështja nëse myslimanët, që për model kanë shembullin profetik, duhet ta kërkojnë drejtësinë përmes rezistencës apo dorëzimit, kompromisit dhe pranimit të fuqisë superiore të shtypësit të mbështetur nga të gjitha anët, ka më shumë sesa një përmasë fetare dhe pakundërshtueshmërisht normative; dhe për besimtarët myslimanë, në çështjet normative, Profeti -alejhi selam- është autoriteti përfundimtar. Kjo nuk do të thotë se jomyslimanët, të cilët për definicion nuk e pasojnë Profetin e bekuar, nuk mund të gjejnë frymëzim, fuqi dhe vërtetësi te modeli i tij: vlerat dhe mësimet që Zoti i Gjithëfuqishëm i shpalli atij qëndrojnë në harmoni dhe përputhje të plotë me natyrën njerëzore (fitrën) dhe janë universale dhe të prekshme nga të gjitha qeniet njerëzore. Islami është një fe që përputhet me aspiratat e atyre që luftojnë për liri pikërisht nisur nga premisa se nuk mbështesin dorëzimin ndaj tiranisë dhe nuk e pranojnë atë si virtyt. Kauza palestineze përfshihet në të njëjtin rregull dhe nuk përbën përjashtim.
Faktet janë të padiskutueshme. Palestinezët jetojnë në një shtet aparteidik dhe kolonial, në një shtet që i ka shpërngulur nga trojet e tyre tashmë prej shtatëdhjetë vitesh, i ka detyruar të jetojnë në kushte çnjerëzore që janë më të këqija sesa ato të një burgu të hapur (ndryshe nga palestinezët, të burgosurit nuk bombardohen periodikisht), i persekuton për bindjet fetare, i shkatërron ekonomikisht, përpiqet (duke mos ia dalë dot) t’i dërrmojë psikologjikisht, i terrorizon në mënyrë të vazhdueshme dhe i masakron pa ndërprerë në emër të një politike (disa nga politikanët izraelitë shprehen se vrasja e palestinezëve është si “kositja e barit”).[1] Shteti izraelit strategjikisht mbështet kolonët e tij majtistë, të cilët shpesh as që i fshehin qëllimet e tyre gjenocidale. Shkuarja në vendin e tretë të shenjtë të Islamit, pra në Xhaminë Aksa, është përherë e më i vështirë falë ndalimeve kufizuese, që në thelb janë të atilla sa hyrjen në të ia ndalojnë shumicës së myslimanëve dhe palestinezëve. Përshkallëzimi aktual i agresionit izraelit dhe rezistencës palestineze, filloi me pushtimin që kolonët izraelitë i bënë Xhamisë Aksa, teksa shpresonin të përsërisnin marrjen e Xhamisë Ibrahim në Hebron.[2] Rreth kësaj mund të themi më shumë, por atmosfera publike izraelite më së miri portretizohet nga zgjedhja e kohëve të fundit e një qeverie akoma dhe më ekstremiste, siç është ajo e krahut të djathtë, e famshme për sloganet e organizuara në nivel shtetëror si “Vdekje arabëve!” dhe “Muhamedi ka vdekur!” pa harruar mbështetjen që Izraeli i ka dhënë dhe ka frymëzuar regjime si ai indian, që ka shfaqur qëllime gjenocidale kundrejt myslimanëve.[3]
Që Palestina është një çështje veçanërisht islame nuk do të thotë medoemos që është ekskluzivisht e tillë. Popullsia që goditet është në pjesën e saj dërrmuese myslimane, por jo ekskluzivisht: Izraeli godet gjithashtu edhe palestinezët e krishterë, duke i privuar nga nevojat dhe të drejtat më elementare njerëzore, kurse elita e tij raciste diskriminon edhe çifutët jo të bardhë.[4] Sionizmi i krishterë, që është po aq thellësisht anti-semit sa islamofob edhe kundër myslimanëve, ka qenë thelbësor për krijimin dhe mbështetjen e Izraelit dhe vazhdon të ushqejë fantazi ekstremiste mesianike.[5] Kjo nuk është madje as një çështje që konsiston në një luftë të hebrenjve kundër myslimanëve: disa nga përkrahësit kryesorë të të drejtave palestineze – studiues, historianë dhe aktivistë – janë me origjinë hebraike. Sepse ka pasur shumë raste që një izraelit i ka dënuar aktet “gjithnjë e më shumë gjenocidale” ndaj palestinezëve, kurse udhëheqësit e shteteve arabo-myslimane e kanë tradhtuar vazhdimisht detyrën e tyre për t’i ndihmuar ata si vëllezër në besim dhe Xhaminë Aksa si vendin e tretë të shenjtë në fe – për të mos llogaritur të drejtat islame të palestinezëve në raport me ta – gjithmonë për llogari të interesave personale dhe politike, e sidomos për përfitime ekonomike.[6]
Rrënjët shekullare dhe kolonizuese të idesë se vetëm interpretimet politike, nacionaliste apo ato rreth të drejtave njerëzore të konfliktit janë të pranueshme, shërbejnë për një bashkëpunim më të gjerë dhe të njohura për botën e qytetëruar, janë paraqitur në një ese të shkëlqyer nga Muneeza Rizvi.[7] Studiuesi amerikan me origjinë Palestineze Steven Salaita (që me aq sa jemi në dijeni, nuk është një mysliman), në mënyrë të ngjashme e plot kujdes, nga një perspektivë dekoloniale e ka trajtuar si një çështje vërtet islame.[8] Ajo që ne po paraqesim këtu mbështet disa nga pohimet e tyre më të mprehta, por gjithashtu përpiqet të na i kujtojë edhe një herë disa nga përmasat thellësisht islame të këtij konflikti.
Le të rendisim këtu disa nga mënyrat në të cilat Islami dhe Çështja Palestineze janë të ngushtësisht të lidhura mes tyre. Për besimtarët myslimanë, palestinezë apo jo qofshin, pushtimi izraelit i Xhamisë Aksa dhe rrethinave të saj, e shndërron çështjen në veçanërisht islame, pa kurrfarë dallimi nga rasti hipotetik kur një kolonizator, Zoti na ruajt, do të pushtonte Medinën, qytetin e Profetit -alejhi selam- dhe do të vriste dhe plaçkiste qytetarët e saj, duke i ndaluar gjithashtu edhe besimtarët nga e gjithë bota që të hynin në të për ta vizituar (zijarah). Pavarësisht asaj që do të mendonte kushdo tjetër nëpër botë, detyra e të gjithë myslimanëve në këtë rast do të ishte çlirimi i Medinës; kështu, edhe Xhamia Aksa nuk përbën kurrfarë diference. Por ka edhe më shumë. Jeta, dinjiteti njerëzor dhe liria e besimit sot janë të drejta të njohura e të pranuara universalisht, të pohuara edhe në Islam dhe të vlefshme për të gjithë robërit e Zotit.[9] E megjithatë, Islami ka një mënyrë të veçantë në përcaktimin dhe sigurimin e këtyre të drejtave, veçanërisht nëse personat e dhunuar janë myslimanë. Edhe çështja palestineze përfshihet në këtë logjikë. Statusi i shenjtë i Xhamisë Aksa e shndërron situatën në akoma dhe më kritike. Për shembull, hapja e xhamisë për pesë namazet ditore dhe e drejta që Profeti -alejhi selam- të mos fyhet në asnjë rast, janë çështje veçanërisht islame. Edhe pse shumë jomyslimanë i përkrahin këto të drejta gjithashtu, përsëri, përpjekja për mbërritjen e këtyre të drejtave të myslimanëve është detyrë e të gjithë myslimanëve. Çështja Palestineze përfshihet po ashtu edhe në këtë logjikë. Por përsëri ka edhe më. Allahu thotë se rrethinat që e rrethojnë Xhaminë Aksa janë të bekuara, së paku në gjashtë ajete – një bekim dhe nderim ky që nuk i takon asnjë territori tjetër – dhe në profecitë e tij lidhur me fundin e kohëve, Profeti ynë i dashur i ka theksuar luftërat që do të zhvillohen për mbrojtjen e Xhamisë Aksa, teksa përshkruan se populli i fundit në tokë do të vazhdojë t’i qëndrojë besnik së vërtetës, pavarësisht dështimit të të tjerëve.[10] Do të mjaftonte ky nderim që mbrojtjen e “Xhamisë Aksa dhe rrethinave të saj” ta konsideronim një nderim dhe detyrë fetare. Që të gjitha këto janë mësime të mirënjohura dhe aspak të reja për çdo mysliman që ka një njohje mesatare të traditës islame.
Në këtë ese, në vend që të përsërisim këto mësime, ne fokusohemi në një mënyrë më të thellë, e cila na shpie drejt premisës se kauza palestineze është islame, paçka se ky aspekt i saj shpesh është lënë në hije. Dhe kjo premisë dikton se si lufta palestineze për të mbrojtur Xhaminë Aksa i ngjan thellësisht paradigmës së vetë Profetit për të luftuar kundër mekasve. Kjo më e bekuara e të gjitha përpjekjeve dhe luftërave, ishte shkaku i shpalljes së një numri të madh ajetesh Kuranore, ngjarje e cila është parë nga myslimanët si një model frymëzues dhe për t’u ndjekur përgjatë luftërave që ata kanë pasur në rrjedhën e historisë. Me fjalë të tjera, janë të pakta ato luftëra që na mundësojnë t’i vlerësojmë dhe përjetojmë në mënyrë të ngushtë mësimet morale të Kuranit dhe Synetit të Profetit. Ajo që e bën këtë vlerësim akoma dhe më urgjent është keqpërdorimi i mësimeve profetike nga zëdhënësit fetarë të autokratëve oportunistë të cilët, ironikisht, janë pengje krenare të të njëjtit lloj me elitat perëndimore, të cilat shpesh herë e shohin veten dhe ndonjëherë sillën në përputhje me këtë vetëperceptim, si trashëgimtare të kryqtarëve të dikurshëm.[11] Ç’fat më të keq mund të kishte për ata të cilët pretendojnë se janë udhëheqës muslimanë sesa shitja e vendit të tretë të shenjtë të Islamit, Xhamia e Bekuar Aksa për një çmim të lirë, duke rënë dakord me një regjim aparteid, i cili është duke e zgjeruar gjithnjë e më shumë pushtimin e tij, në shkelje dhe kundërshtim të plotë me të drejtën dhe ligjet ndërkombëtare? Normalizuesit mësimin e sirës dhe veçanërisht të Marrëveshjes së Hudejbijes e panë nga qasja e tyre, duke insinuuar se në të vërtetë janë duke modeluar sjelljen profetike duke bërë paqe me armiqtë e drejtësisë. Duke lënë mënjanë faktin se ata që pretendojnë për negociata me pushtuesit nuk janë pala e dëmtuar, por autokratë të perëndimohelmuar, të cilët gjithmonë kanë abuzuar dhe i kanë tradhtuar palestinezët në çdo hap, në këtë mes kemi një mashtrim akoma dhe më të madh. Është mjegullimi i mësimit dhe kuptimit të Sirës dhe Marrëveshjes së Hudejbijes, që në Kuran dhe Sunet përmenden në terma tejet të qarta.
Pasi mekasit e persekutuan Profetin -alejhi selam- dhe besimtarët për rreth trembëdhjetë vjet dhe i përzunë nga shtëpitë e tyre, myslimanët emigruan në Medine, duke u themeluar atje si një forcë e pavarur politike. Teksa në Mekë kishin qenë thjesht një grup individësh në mëshirë të Kurejshëve, në Medine Allahu i bekoi me veprimtarinë e kërkuar politike për t’i bërë ballë siç duhej shtypjes që vuajtën dhe për të përhapur mesazhin që besonin. Në një sërë ajetesh Kuranore, në fillim ata u lejuan të luftonin kundër mekasve dhe më pas u obliguan. Ajo që ne do të përpiqemi të përftojmë nga këto ajete është ngjashmëria se si arsyet e përzënies dhe luftës së mekasve kundër myslimanëve u ngjajnë atyre të luftës palestineze: persekutim, dëbim nga shtëpitë, uzurpim i pronës dhe bllokim i të drejtës për të hyrë në xhaminë e shenjtë.
Specifikisht, arsyet e Betejës së Bedrit që ndodhi në vitin e dytë të migrimit të Profetit në Medine, gëzojnë një ngjashmëri të çuditshme me situatën e sotme palestineze. Ajo përplasje më 17 Ramazan të vitit 2 Hixhri, ku një ushtri e vogël e përbërë nga treqind e ca sahabë të keqarmatosur dhe kequshqyer dhe me vetëm dy kuaj, mposhtën një ushtri shumë më të fortë mekase, e cila kishte grumbulluar në gjirin e saj trefishin e trupave myslimane, u shndërrua në një pikë kthese në historinë e Islamit. Dhe çfarë mund të jetë një luftë më islame sesa kjo: Profeti i bekuar deklaroi se sahabët që morën pjesë në të do të jenë banorë të Xhenetit. Fatmirësisht, arsyet e kësaj beteje janë përshkruar me hollësi nga vetë Allahu i Lartësuar në ajetet që flasin për ndodhitë që ndodhën në prag të Betejës së Bedrit. Për më tepër, detajet kontekstuale që gëzojnë unanimitetin e dijetarëve dhe historianëve, na mundësojnë që komentimin hyjnor të çështjes ta lidhim me një periudhë të caktuar kohore.
Le të fillojmë me paraqitjen e arsyeve që justifikuan veprimet kundër mekasve. Disa muaj pas shkuarjes së myslimanëve në Medine, Allahu shpalli urdhrin e Tij:
“Ata që janë dëbuar nga vatrat e tyre padrejtësisht, vetëm sepse thanë: ‘Zoti ynë është Allahu.” Nëse Allahu nuk do t’u kishte dhënë njerëzve mundësinë për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri, do të shkatërroheshin manastiret, kishat, sinagogat dhe xhamitë, në të cilat përmendet shumë emri i Allahut. Vërtet, Allahu e ndihmon këdo që e ndihmon Atë. Allahu është vërtet i Fortë dhe i Gjithëdijshëm.”[12]
Këtu, Allahu i Lartmadhëruar myslimanët nuk i urdhëron vetëm që të fillojnë të rezistojnë, por u shpjegon edhe arsyet e kësaj rezistence – që janë shtypja, dëbimi nga shtëpitë dhe persekutimi i tyre për shkak të besimit – dhe flet për një parim të përgjithshëm që zbatohet në të gjitha situatat. Nëse Zoti nuk do t’i detyronte disa besimtarë që t’i bënin rezistencë shtypjes, tirania do ta gëlltiste aq shumë tokën sa jo vetëm xhamitë, por të gjitha vendet ku adhurohet Allahu do të shkatërroheshin. Është e qartë që në atë moment, nuk kishte as sinagoga dhe as manastire që rrezikoheshin. Në përgjithësi, dijetarët myslimanë bien dakord se shpjegimi i veçantë dhe kontekstual që mund të thuhet për një ajet Kuranor nuk e përjashton zbatueshmërinë e tij të përgjithshme dhe universale, por disa ajete, si ky që përmendëm pak më sipër, janë këmbëngulës në natyrën e tyre të përgjithshme.[13] Ata theksojnë urtësinë e përgjithshme të Zotit teksa urdhëron për rezistencë, sepse pranimi i padrejtësisë dhe tiranisë kudo të shpie drejt shkatërrimit të të gjithë devotshmërisë dhe fesë.
Bojkoti ekonomik dhe lufta e Profetit kundër tiranisë: Drejtësia përpara paqes
Profeti i bekuar -alejhi selam-, pas shpalljes së ajetit të mësipërm, fillon të gjurmojë karvanët e Kurejshëve dhe në kohën kur ndodh Bedri, një vit e gjysmë pas Hixhretit, ai tashmë kishte dërguar katër ekspedita (serijeh), kurse në katër të tjera kishte qenë edhe vetë i pranishëm. Në vend të konfrontimit të drejtpërdrejtë, Profeti kishte zgjedhur të ushtronte ndaj tyre një trysni ekonomike. Duke qenë një qendër tregtare, Meka ishte e varur drejtpërsëdrejti nga këta karvanë. Duke kërcënuar për bllokim të këtyre rrugëve, Profeti ishte duke i detyruar t’i merrnin kërkesat e tij seriozisht, të ndreqnin të këqijat që kishin bërë dhe të mos t’i mundonin më myslimanët. Në njërën nga këto serijeh, Profeti -alejhi selam- dërgoi tetë burra nën udhëheqjen e sahabit Abdullah ibn Xhahsh, -radiAllahu anhu-, për të studiuar lëvizjet e Kurejshëve që vinin nga Jemeni. Në traditën zakonore arabe, gjatë katër muajve të shenjtë nuk mund të luftohej, gjë që nuk mund të bëhej as brenda territorit të shenjtë (Haramit); ky zakon i vjetër kishte bërë të mundur që në Gadishullin Arabik të lulëzonin tregtia dhe të kryhej haxhi. Teksa Karvani nxitonte për të arritur në Mekë përpara ditës së fundit të muajit Rexheb, ekspedita myslimane vendos të sulmojë dhe kap disa robër, duke shkelur kështu ndalimin zakonor të muajve të shenjtë.[14] Kjo pati një jehonë të keqe, ngase arabët i panë myslimanët si shkelës të zakoneve të tyre jetike. Paqartësia se cilat nga zakonet para islame do të mbeteshin të vlefshme ende ishte e natyrshme, sepse nuk kishte ende ndonjë direktivë formale nëse muajt e shenjtë do të vazhdonin të nderoheshin në Islam apo jo. Vetë Profeti -alejhi selam- nuk e miratoi aspak sulmin, ngase ai kishte dëshirë që të ishte respektuar shenjtëria e zakonit, prandaj dhe nuk kishte urdhëruar kurrfarë veprimi ushtarak dhe kishte refuzuar ta pranonte prenë e luftës, derisa u shpall ajeti i mëposhtëm:
“Të pyesin ty për muajin e shenjtë, për luftën në të. Thuaju: ‘Luftimi në atë kohë është gjynah i madh, por pengimi i njerëzve prej udhës së Allahut, mohimi i Tij (kufr), pengimi i njerëzve nga vizita e Xhamisë së Shenjtë dhe dëbimi i banorëve të saj nga ajo, janë gjynah akoma dhe më i madh tek Allahu. Kurse persekutimi (fitna) është gjynah më i madh sesa vrasja…” (Kuran 2:217)
Ky ajet i zgjeron arsyet e përmendura në ajetin 22:40 lidhur me veprimet e ndërmarra kundër Kurejshëve dhe konfiskimit të karvanëve të tyre. Këto arsye janë:
a) persekutim në besim dhe pengim i njerëzve për të besuar sipas vullnetit të tyre,
b) pengim i besimtarëve nga vizita e Xhamisë së Shenjtë dhe
c) dëbim nga shtëpitë e tyre dhe uzurpim i pasurisë.
Vini re se vetëmbrojtja në kuptimin e zakonshëm të kësaj fjale nuk është në përputhje me këto veprime, sepse ne nuk kemi ndonjë të dhënë se në kohën e Bedrit, Kurejshët i kishin shpallur luftë Medinës. Nga ana tjetër, as qëllimi përfundimtar i Profetit nuk ishte thjesht paqja apo drejtësia shekullare. Qëllimi i tij ishte predikimi i fesë dhe më e mira që shpresonte ishte ta bënte këtë në paqe: “Me qëllim që feja e Allahut të ngadhënjejë” (Kuran, 9:33, 48:28, 16:9). E megjithatë, myslimanët rrokën armët dhe iu kundërvunë padrejtësisë dhe persekutimit (fitnes), për të përmirësuar punët dhe për t’i hapur shtegun një predikimi paqësor. E thënë ndryshe, misioni profetik kishte një aspekt urdhërues dhe një parandalues. Aspekti parandalues ishte largimi i pengesave të jashtme nga udha e kujtdo që kishte zgjedhur të besonte dhe t’i jepte fund tiranisë dhe shtypjes që drejtoheshin kundër tyre si rezultat i ndalimit të lirisë së besimit; lufta me armë u krye pikërisht për këtë qëllim. Ndërsa aspekti urdhërues ishte predikimi i mesazhit dhe në këtë proces, nuk mund të kishte kurrfarë detyrimi. Kjo është jashtëzakonisht madhështore, sepse edhe në Kuran, padrejtësia më e madhe që njeriu mund të kryejë është ajo kundrejt të drejtës së Zotit për t’u adhuruar i Vetëm, e megjithatë kjo është një padrejtësi që nuk dëmton askënd përveç atij që e kryen. Qëllimi i luftës së armatosur nuk ishte detyrimi përmes forcës i kujtdo për të besuar, sepse në të njëjtën sure lexojmë ajetin: “Nuk ka dhunë në fe” (Kuran 2:256). Për më tepër, myslimanët ishin urdhëruar t’i linin armët nëse armiku ishte i “prirë” drejt një paqeje të drejtë dhe të pranueshme, në të cilën mund ta predikonin fenë e tyre pa u persekutuar (Kuran, 8:61-62). Në të njëjtën kohë, kundër atyre që e pengonin praktikën e hapur të Islamit dhe predikimin e tij, apo bënin tradhti, ishin urdhëruar të ishin të disiplinuar, luftëtarë të paepur, edhe kur raporti i fuqive ishte ndjeshmërisht kundër tyre. Një tjetër sure që është shpallur gjatë kësaj kohe ndalonte bërjen e paqes nisur nga frika apo ndjesia e pafuqisë (47:35). Kjo paqe që kërkonte Profeti -alejhi selam-, e thënë me fjalë të tjera, nuk ishte një paqe si gjithë të tjerat: ishte një paqe me drejtësi dhe liri për të predikuar mesazhin që i ishte shpallur.
Për ta përsëritur, Beteja e Bedrit, që do të përkufizonte konfliktin që do të zhvillohej në vitet në vijim, nuk ishte mbrojtëse në kuptimin e ngushtë të fjalës. Nga ana tjetër, ajo nuk përbënte as ndonjë agresion të paprovokuar. Madje, arsyeja e luftës së armatosur nuk ishte as refuzimi që mekasit i kishin bërë mesazhit të Profetit në vetvete. E gjithë kjo qartësohet akoma dhe më shumë në ajetet e shpallura pak më vonë në suren Mumtehine:
“Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët. Allahu ju ndalon t’i bëni miq ata që luftojnë kundër jush për shkak të fesë, ju dëbojnë nga vatrat tuaja dhe mbështesin të tjerët që t’ju dëbojnë. Kushdo që i bën miq ata, pikërisht ai është keqbërës.” (Kuran 60:8-9)
Jobesimtarët paqësorë nuk meritonin vetëm drejtësi (kist), por edhe sjellje të mirë dhe butësi (birr). Madje edhe në rastet kur vetë ai nuk trajtohej me këto virtyte, Profeti asnjëherë nuk e lejoi vrasjen e civilëve të pafajshëm apo persekutimi i të tjerëve për shkak të persekutimit që kishin vuajtur myslimanët. Dashuria e tij për drejtësinë tregohet edhe në një ngjarje tjetër të mirënjohur. Në një hadith ai thotë: “Unë isha dëshmitar dhe mora pjesë në Aleancën e Mutajibinëve së bashku me xhaxhain tim kur isha një djalosh dhe nuk do të hiqja dorë prej këtij veprimi edhe sikur të më jepej një tufë e madhe me deve të kuqe.”[15] Në një tjetër version ai thotë: “Nëse do të ftohesha në të njëjtën gjë tani që jam në Islam, do të veproja njësoj. Ata ranë dakord se e drejta do të shkonte tek ai që i takonte dhe askush nuk do të lejohej më ta shtypte të dobëtin.”[16] Kjo aleancë, që më shumë njihet si Hilf el Fudul, demonstron dashurinë e tij për drejtësinë, sepse kjo e kishte shtyrë që ai të bënte aleancë edhe me arabët idhujtarë, tradhtarët e tij më të mëdhenj, për hir të ndihmës ndaj të shtypurve dhe luftës për drejtësi.
Armëpushimi i Hudejbies: Tërheqja e tiranit në tryezën e negociatave
Mufesirët dhe fukahatë klasikë kanë rënë dakord se xhihadi është ligjëruar fazë pas faze dhe se faza “e mesme” e tij filloi me Hixhretin dhe zgjati së paku deri në Çlirimin e Mekës në vitin 8 Hixhri.[17] Bedri ka qenë pjesë e konfliktit të vazhdueshëm me mekasit, në të cilin myslimanët ishin urdhëruar të kërkonin drejtësi për padrejtësitë e shkuara të mekasve dhe armiqësisë së vazhdueshme që ata kishin shfaqur kundër Islamit dhe myslimanëve. Kush ishte qëllimi strategjik dhe përfundimtar i Profetit në këtë luftë? Kjo qartësohet akoma dhe më shumë nëse studiojmë ngjarjet që shpunë deri në Armëpushimin e Hudejbijes katër vite pas Bedrit. Kurejshët kishin mbledhur një ushtri të madhe për ta rrethuar Medinën në vitin e pestë hixhri dhe ishin dëshpëruar shumë kur kishin parë se myslimanët, të këshilluar nga persi i urtë Selam el-Farisiu, kishin gërmuar dhe hapur një hendek të madh për të mbrojtur qytetin. Pa derdhur gjak, Kurejshët u frustruan gjatë këtij sulmi të madh që kishin përgatitur, gjë që ua theu vullnetin. Vitin pasardhës, Profeti u nis drejt Xhamisë së Shenjtë në Mekë për të bërë një umre (pelegrinazh i vogël) dhe kur hasi në qëllimet armiqësore të Mekasve, fushoi në një vend të quajtur Hudejbije, ku u arrit dhe armëpushimi historik.
Në këtë moment, falë guximit që myslimanët kishin treguar në tre betejat e mëdha dhe shumë të tjera më të vogla, dy nga arsyet kryesore të përmendura në ajetet e mësipërme ishin zbutur: mesazhi i Islamit nuk mund të pengohej më dhe myslimanët medinas dhe ata të çdo qyteti tjetër nuk persekutoheshin më për shkak të fesë së tyre. Edhe pse myslimanët nuk kishin mjaftueshëm ushqime – një transmetim thotë se familja e Profetit nuk hëngri kurrë dy vakte brenda një dite deri në vitin 6 hixhri – disa nga humbjet financiare ishin rikuperuar. Por kjo megjithatë nuk do të thotë se gjithçka shkonte mirë. Një numër i panjohur myslimanësh vazhdonin të persekutoheshin në Mekë, siç përmendet në suren 48.25 në Kuran. Por megjithatë, dëmi më i madh mbetej mungesa e së drejtës për të vizituar Xhaminë e Shenjtë.
Në Armëpushimin e Hudejbijes Profeti -alejhi selam- i bindi Kurejshët për të rënë dakord për një armëpushim 10-vjeçar dhe për të njohur të drejtën e myslimanëve për të kryer pelegrinazhin e vogël (umren, një e drejtë kjo që e gëzonin që të gjitha fiset arabe) vitin pasues. Në shkëmbim, ai u njohu atyre të drejtën që të ndalonin çdo mysliman nga Meka që të shkonte në Medine, ndërsa çdo mysliman që dëshironte ta braktiste fenë e tij dhe të shkonte në Mekë ishte i lirë t’u bashkohej Kurejshëve. Këtë myslimanët e panë si një poshtërim dhe diçka tejet të dhimbshme, por nuk kishin zgjidhje tjetër përveçse të bindeshin.[18]
Këtu nuk duhet të gabojmë: Profeti -alejhi selam- as nuk ishte penduar dhe as nuk ishte dobësuar në Hudejbije; Kurani nuk la kurrfarë dyshimi rreth faktit se kjo ishte një fitore vendimtare. Si kështu? Në një veprim të shkëlqyeshëm politik që liderët e Mekës e pranuan, ai i kishte detyruar ata të bënin paqe dhe ta njihnin si një njësi të pavarur dhe legjitime, me të cilën edhe të tjerët mund të bënin aleanca, pa shkaktuar zemëratën e Kurejshëve. Për më tepër, nëse mekasit i lejonin myslimanët, me të cilët kishin qenë në vite të tëra luftë, që të shkonin të kryenin pelegrinazhin, rrezikonin që të dukeshin të dobët, e nëse ndalonin ndonjë grup të vogël apo të dobët myslimanësh që i afroheshin Xhamisë së Shenjtë, atëherë do të shiheshin si shkelës të zakonit të tyre jetik. Siç pritej, mekasit në fillim refuzuan të negocionin me myslimanët, duke e mohuar se mund t’i cilësonin si një palë legjitime, pra si një popull që kishte të drejta si çdo fis. Kjo tingëllon si diçka e njohur, a nuk është kështu? A nuk e kemi dëgjuar se Palestina ishte një tokë bosh për një popull pa një tokë, një tokë që ishte gati të pushtohej, ngase palestinezët nuk janë një popull, një komb e madje as plotësisht njerëzorë?
Kjo negociatë e mrekullueshme dëshmoi përkushtimin e myslimanëve ndaj Profetit dhe kauzës së tyre. Mekasit u detyruan të bënin paqe vetëm pasi njëmijë e katërqind sahabët që ishin me të u betuan se do të luftonin pa kthim. Allahu i Lartmadhëruar shpalli se ai ishte i kënaqur me atë “besëlidhje” (Kuran 48:18), ndaj dhe u njoh si Besëlidhja e Kënaqësisë Hyjnore (Bejatul Riduan) dhe pas Bedrit, ky ishte rasti i dytë që atyre që ishin të pranishëm në të u garantohej Xheneti.[19]
Që të gjitha përpjekjet dhe kauzat fisnike kërkojnë që të ndërmerret një rrezik i përllogaritur. Mesazhi i diplomacisë së Profetit për ne është i qartë. Tiranët, kolonët e ardhur dhe shtypësit nuk bëjnë paqe sepse duan. Ata duhet të tërhiqen në tryezën e negociatave dhe të detyrohen të heqin dorë prej veprimeve të veta, përndryshe do të vazhdojnë të shtypin, plaçkisin dhe vrasin. Është e vërtetë se në këmbim të paqes dhe shkuarjes në Xhaminë e Shenjtë dhe për një avantazh të papërllogaritshëm strategjik, Profeti i Bekuar -alejhi selam- bëri kompromis për një reciprocitet të rreptë të të drejtave të myslimanëve mekas. Por kjo ishte gjëja më e largët e mundshme nga “paqja pa drejtësi” që disa autokratë myslimanë dhe zëdhënësit e tyre po përkrahin sot, duke e shtrembëruar mesazhin e Zotit për një çmim të lirë. Si një lider i mirëfilltë dhe i shkëlqyer, Profeti i Bekuar i kishte zmbrapsur armët e një armiku krenar dhe keqbërës, pasi tashmë ua kishte thyer vullnetin në shumë beteja, duke i detyruar të bënin përsëri paqe me të. Ishte Profeti -alejhi selam- ai që i detyroi mekasit të bënin paqe në interes të mesazhit të tij dhe kundër interesave të tyre. Sot, normalizuesit i justifikojnë politikat e Izraelit që e gjithë bota i pranon si të padrejta, me qëllim që të sigurojnë interesat e tyre, ashtu si dhe për ta siguruar elitën perëndimore rreth besnikërisë ndaj tyre dhe tradhtisë ndaj Islamit. Duke vepruar kështu, ata u shkaktojnë myslimanëve një dëm të pallogaritshëm.
Trysnia ekonomike: Një sunet i neglizhuar
Beteja e Bedrit ishte rezultat i drejtpërdrejtë i politikës së Profetit -alejhi selam- për t’i sanksionuar ata ekonomikisht e duke i detyruar të hiqnin dorë nga qëndrimi i deriatëhershëm. Kjo diplomaci ekonomike zgjati gjatë gjithë kohës dhe ngjarja e shquar e Thumama ibn Uthal e dëshmon se sa shkathtësish e përdori këtë pushtet i Dërguari i Allahut. Duke qenë një prijës i fuqishëm nga një ndër fiset e mëdha rivale me Kurejshët, nga fisi Benu Hanife nga Jamamah, Thumama ishte një armik i përbetuar i Profetit -alejhi selam-. Në vitin 628 ai i organizoi një sulm ndaj tij në Medine, duke ia dalë të vriste disa sahabë që kishin dalë nga qyteti. Në një përballje fatlume, sahabët më vonë e kapën atë duke mos e ditur se cili ishte. E dërguan te Profeti -alejhi selam- dhe ai e lidhi në një nga shtyllat e xhamisë, e trajtoi me nderim dhe i mundësoi që për tre ditë me radhë të shihte se si myslimanët faleshin dhe më pas e liroi.[20] I prekur nga ajo që pa, ai pranoi Islamin dhe pas kësaj vendosi të kryente umren si një mysliman, ku mund të takonte shokët e dikurshëm nga radhët e Kurejshëve. Lajmi i Islamit të tij siç mund të merrej me mend, nuk u prit mirë nga ata, por qëllimet e tyre për t’i bërë keq nuk ishin edhe aq kollaj të viheshin në praktikë, duke qenë se ai ishte një nga liderët e Jemamas, që ishin fisi nga i cili Kurejshët siguronin grurin dhe drithërat. Kur mori vesh armiqësinë e tyre, ai i ndëshkoi me shpalljen e një bojkoti ekonomik duke mos u shitur më grurë, derisa Profeti nuk do të ndërmjetësonte për shfuqizimin e tij. Kjo i detyroi ata t’i kërkonin Profetit -alejhi selam- të tregohej i mëshirshëm dhe të ndërmjetësonte për shfuqizimin e embargos. Ata kërkuan mëshirë në emër të Marrëveshjes së Hudejbijes, edhe pse kjo e fundit nuk përcaktonte ndonjë pikë të tillë. Profeti u soll me mëshirën që e karakterizonte. Pasi tashmë kishte fituar një pozitë fuqie për bashkësinë e tij, demonstroi një hijeshi të cilën vetë nuk e kishte provuar ndonjëherë.
Mësime për Palestinën dhe të tjerë popuj të shtypur
A duhet që palestinezët (apo banorët e Kashmirit, rohingasit apo ujgurët) të dorëzohen, të zhduken dhe të pranojnë gjithçka që armiku dëshiron? Kush e merr përsipër rrezikun e rezistencës, luftimit, mbajtjes së qëndrimit, mbrojtjes së të drejtave të siguruara nga Zoti, mbrojtjes së fesë apo Xhamisë së Shenjtë? Përse nuk është më mirë që thjesht ta pranojmë gjendjen, të ulim kokën, të nënshtrohemi dhe të zhdukemi? Përse pra, siç na kujtojnë disa nga mjeshtërit e realpolitikës, të mos t’i normalizojmë marrëdhëniet me Izraelin dhe t’i lëmë izraelitët të marrin çfarë duan?
Pas shumë sprovave dhe gabimeve të kryera shekullin e kaluar, myslimanët janë duke rizbuluar mësimet e diplomacisë së Profetit -alejhi selam-, të udhëzuar nga mesazhi i përjetshëm i Allahut. Si një profet, ai e profetizoi se çfarë do t’i ndodhte umetit të tij ashtu siç na mësoi edhe mënyrën se si të dalim nga të tilla situata. Në një hadith ai thotë:
“Një ditë njerëzit do të mblidhen për t’ju sulmuar dhe për t’ju shkatërruar. Dikush e pyeti: ‘Kjo do të vijë si pasojë se do të jemi të pakët?’ Ai iu përgjigj: ‘Jo, ju do të jeni shumë, por do të jeni si llumi i mbartur nga rryma e shiut dhe Allahu do ta kalojë frikën nga zemrat e armikut në zemrat tuaja duke ju bërë të dobët.’ Ata e pyetën: ‘çfarë është dobësia?’ I Dërguari i Allahut tha: ‘Dobësia është dashuria për këtë botë dhe urrejtja ndaj vdekjes.’”[21]
Ky hadith e shpjegon qartë se çfarë kishte Profeti -alejhi selam- për qëllim. Përmes guximit dhe vullnetit të madh për të sakrifikuar që Allahu i kishte dhuruar, i Dërguari i Tij dhe besimtarët e tjerë iu kundërvunë tiranisë dhe shtypjes, qoftë përmes sanksioneve ekonomike qoftë përmes luftës së armatosur, edhe pse në mënyrë të vazhdueshme qëllimi ishte minimizimi i gjakderdhjes si nga ana e myslimanëve ashtu dhe armiqve të tyre. Sipas një vlerësimi, gjatë tetë viteve konflikte nëpër beteja të ndryshme, janë vrarë rreth dyqind myslimanë (dhe një numër të ngjashëm kanë humbur edhe kundërshtarët), shifër kjo që përbën më pak se një për qind të numrit të myslimanëve në Medine.[22] Si rregull, ata do të ishin vrarë shumë më shumë në konfliktet fisnore që kishin midis tyre, nëse nuk do të ishin udhëzuar në Islam, gjë kjo që kryesisht vlen për banorët e Jethribit. Nisur edhe nga standardet shekullare, pa pasur parasysh vlerën e papërllogaritur të shpalljes përfundimtare të Zotit, administrimi i urtë dhe gatishmëria e vazhdueshme e Profetit për të luftuar, i kishte sjellë gadishullit paqen e munguar. Kjo është arsyeja se përse Allahu i Lartmadhëruar ka thënë:
“Ju jeni urdhëruar të luftoni, paçka se kjo është e urryer për ju. Por ndoshta ju e urreni diçka dhe ajo është mirësi për ju, ashtu siç mund ta doni diçka duke qenë e keqe për ju. Allahu di dhe ju nuk dini.” (Kuran 2:216)
Kompromisi i shoqëruar nga dobësia dhe zbutja nuk bën gjë tjetër vetëm se i jep zemër armikut dhe e thellon tiraninë e tij. Vetëm veprimi i udhëhequr nga bashkimi, disiplina dhe këmbëngulja, i karakterizuar nga një trimëri e pashembullt dhe një besim i palëkundur te Zoti, mund ta detyrojë një tiran arrogant, të paskrupullt, pakrahasueshmërisht më të fortë të ulet në tryezën e negociatave. Nuk ka rëndësi se sa i fuqishëm është ai; përpara sesa të detyrohet të pranojë paqen, koloni duhet të izolohet dhe të thyhet, ekonomikisht, ushtarakisht dhe psikologjikisht.
Po çfarë mund të themi për arsyetimin se sot ne, afro dy miliard muslimanë, jemi të dobët ndaj dhe duhet të ndjekim sjelljen e Profetit në Mekë dhe jo në Medine sepse çdo lloj rezistence paraqet rreziqe? Mungesa e besimit dhe solidaritetit nuk mund të jenë argumente të vlefshme. Sepse le të kujtojmë që edhe strategjia e Profetit -alejhi selam- në Hudejbije ishte gjithashtu e guximshme. Kurani na tregon se hipokritët në Medine bënë të njëjtat llogari, “duke parë Profetin sikur ua kishte pushtuar shikimet vdekja” (47:20). Ky ishte një rrezik i përllogaritur dhe nëse Meka nuk do të kishte triumfuar ndaj myslimanëve (48:20-24) ata do t’i kishin sulmuar myslimanët duke shkaktuar gjakderdhje të mëdha. A nuk duhet thënë se Profeti -alejhi selam- këtë nismë nuk e mori as se Allahu i garantoi siguri dhe shmangie të dëmit dhe as se kjo strategji guximtare vlente vetëm për të? Ky dyshim do të na zhdukej menjëherë nëse do të reflektonim rreth ajeteve Kuranore që flasin për mësime të përgjithshme dhe parime universale, që kanë qenë të pranishme edhe në jetët e profetëve të tjerë dhe do të vazhdojnë të jenë të vlefshme deri në Ditën e Gjykimit, një ndër të cilët është se fitorja nuk vjen si pasojë e numrit apo fuqisë, por është rrjedhim i mbështetjes së Zotit.
Një pyetje e dytë mund të jetë: “Kush e vendos se çfarë politike të ndjekim dhe nëse zgjidhet që të veprohet, kur dhe si të rezistohet?” Në mungesë të një umeti të unifikuar të udhëhequr nga një lider që organizon çështjet dhe mbron të dobëtit – gjë që është në vetvete një fatkeqësi e madhe – çdo pjesë e umetit duhet të bëjë atë që mundet, ndaj dhe askush nuk ka të drejtë ta përcaktojë rrezikun e vëllezërve dhe motrave tona palestineze, ata të cilët kanë rigjallëruar shpirtin e dobësuar të umetit përmes vullnetit të tyre të parrëfyer, që po mbrojnë Xhaminë e Shenjtë duke qëndruar, buzëqeshur, rezistuar e duke goditur me gurë tiranët e pashpirt, besimi dhe vendosmëria e të cilëve ka zemëruar edhe fuqitë më dinake kolonizuese.
Sot media e fuqishme dhe fuqitë globale janë të prirura t’i dehumanizojnë palestinezët. E megjithatë, këmbëngulja e këtyre të fundit, me ndihmën e mbështetjes më të sinqertë dhe lutjeve të masave të pambrojtura të myslimanëve, ashtu si dhe me rritjen e zërit të njerëzve të ndërgjegjshëm anë e mbanë botës, të ndihmuara edhe nga përhapja e mediave sociale, ka filluar mrekullisht ta sfidojë narrativën mainstream. Në fakt, lufta palestineze ashtu siç ka bërë më shumë sesa kushdo tjetër për t’i treguar botës se si i rezistohet një tiranie, gjithashtu ka nevojë edhe për ta mbajtur ymetin mysliman në një gjendje alarmi dhe gatishmërie të vazhdueshme rreth nevojës së tij për bashkim dhe unitet.
Në mungesë të një lidershipi të bashkuar të ymetit, të mundshme janë vetëm masat e kufizuara. Edhe këtu, palestinezët kanë kuptuar se politika profetike e trysnisë ekonomike është gjëja më e mirë nga e cila t’ia nisin. Në vitin 2005, lëvizja Boycott, Divestment, Sanctions (BDS) u shpall me qëllimin e përdorimit të trysnisë ekonomike për ta detyruar Izraelin të vepronte në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Lëvizja ishte frymëzuar nga modeli i luftës paqësore të zezakëve të shtypur në Afrikën e Jugut (një Lëvizje Anti Aparteid) kundër qeverisë raciste. Lëvizja filloi të koordinonte bojkotin e regjimit në vitin 1959 dhe u zgjerua në një forcë globale duke i arritur qëllimet e saj në vitin 1993. Në fillim, kombet perëndimore e kundërshtuan, e megjithatë mbështetja që siguroi nga njerëzit e ndërgjegjshëm nëpër të gjithë botën rezultoi vendimtare. Lëvizja ishte jo vetëm e suksesshme, por ndryshoi gjithashtu edhe narrativën globale, duke frymëzuar kështu popujt e shtypur nëpër botë. Pjesëmarrja e njerëzve të zakonshëm në nivel global, përfshirë universitetet dhe elementë nga shoqëria civile, ishte vendimtar për suksesin e saj historik, pasi njerëzve që bashkëndanin të njëjtën brengë nëpër botë, u mundësoi një mënyrë efikase për të treguar solidaritetin e tyre.
Ekonomia ka një rëndësi të posaçme; në fakt, përmes saj mund të mbërrihet ajo që nuk mund të sigurohet përmes rezistencës fizike. Kjo është arsyeja se përse shteti izraelit i frikësohet lëvizjes BDS dhe nëpërmjet lobingjeve dhe politikave të tij në Amerikën e Veriut dhe Evropë harton legjislacione me të cilët t’i ndëshkojë ata që guxojnë ta mbështesin atë lëvizje. Siç e kanë vënë në pah edhe një numër studiuesish judenjë, Izraeli e ka bërë udhë që t’u mëshojë fort akuzave të rreme për antisemitizëm që përpiqen të stigmatizojnë një lëvizje për drejtësi, e cila përfshin judenjtë dhe popujt e të gjitha besimeve.[23] Kjo, në fakt, e zhvendos vëmendjen tek antisemitizmi i vërtetë që mbetet një problem i mirëfilltë në Perëndim, si pasojë e të cilit kohët e fundit janë dëmtuar shumë judenj.
E megjithatë konflikti palestinez ka dhe një nuancë tjetër, e cila mund t’i bëjë përshtypje vetëm një zemre që beson. Të dëshirosh të vizitosh “Xhaminë më të largët,” siç përmendet në Kuran, është pjesë e besimit. Ne jemi edukuar që ta dëshirojmë vizitën e saj dhe të falemi në të. Në të vërtetë, Profeti -alejhi selam- ka thënë se do të vijë një kohë kur vizita e tokës së shenjtë për një besimtar do të jetë më e dashur sesa e gjithë bota dhe gjithçka që gjendet në të.[24] Ata të cilët nuk mund ta vizitojnë atë, Profeti -alejhi selam- në një hadith i këshilloi që së paku të shpien pak vaj që të ndriçojnë llambat e saj.[25] Dhe nëse dërgimi i vajit për llambat e Xhamisë Aksa është një adhurim, një adhurim me siguri është gjithashtu bojkoti i vajit të llambave të atyre që e kanë pushtuar atë ilegalisht.
Në momentin e triumfit përfundimtar ndaj mekasve, modeli profetik na ofron një tjetër mësim barazvlefshmërisht vendimtar. Ky mësim është sjellja e tij kur hyri në qytet, duke e mbajtur kokën poshtë dhe plot përulësi, duke e nderuar dhe ngushëlluar armikun e lënduar që e kishte persekutuar dhe luftuar pamëshirshëm. Ky mësim u përbrendësua dhe u zbatua me rreptësi nga Katër Kalifët e Drejtudhëzuar dhe nga shumë komandantë myslimanë, Allahu qoftë i kënaqur me të gjithë ata. Më i famshmi nga këta të fundit është me siguri Salahudin Ejubi, që këtë sunet do ta ndiqte gjashtë shekuj më vonë, kur kryqtarët, paraardhësit e të cilëve i kishin masakruar myslimanët, judenjtë e madje edhe të krishterët, u trajtuan me një falje të parrëfyer.
Kësisoj, ata të cilët në emër të fesë dëshirojnë të bindin myslimanët se ata duhet t’i nënshtrohen një paqeje poshtëruese me çdo çmim, pa rezistuar apo kërkuar drejtësi – duke qenë kjo rrjedhimisht zgjidhja magjike dhe “e vetmja rrugë për progres,” që autokratët e Lindjes së Mesme ua ofrojnë popullatave të tyre të mërzitura dhe të shqetësuara myslimane – duhet të shtrembërojnë çdo mesazh të Kuranit dhe misionit të Profetit të bekuar. Sepse Allahu dhe Profeti i Tij -alejhi selam- nuk na kanë lënë kurrfarë dyshimi se nuk mund të ketë kurrsesi paqe pa drejtësi. Ky është mesazhi i historisë së rrëfyer në Suren Bekare rreth pasuesve të devotshëm izraelitë të Profetit Musa dhe profetit që e pasoi atë: “Dhe sa herë ka ndodhur që një grup i vogël ka ngadhënjyer ndaj një të madhi me lejen e Allahut!” (Kuran 2:249).
Burimi: https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-palestinian-struggle-through-the-prophetic-lens
Biografitë e autorëve
Dr. Ovamir Anjum është drejtues i studimeve islame në Departamentin e Filozofisë dhe Studimeve Fetare në Universitetin e Toledos, Ohaio, USA. Vepra e tij fokusohet në fushat e teologjisë, etikës, politikës dhe së drejtës në Islam, bashkëshoqëruar me një interes krahasimtar ndaj mendimit perëndimor. I edukuar si një historian, vepra e tij është thelbësisht ndërdisiplinare, duke mbuluar fushat e studimeve klasike islame, filozofinë politike dhe antropologjinë kulturore.
Studimet doktorale i ka mbaruar rreth historisë intelektuale islame në Departamentin e Historisë të Universitetit Uiskonsin-Madison, kurse dy masterat i ka kryer në Shkencat Shoqërore në Universitetin e Çikagos dhe Shkenca Kompjuterike në Universitetin Uiskonsin-Madison. Në këtë të fundit ka kryer dhe studimet bachelor për Inxhinieri Bërthamore dhe Fizikë. Përpara arsimimit të lartë, edukimi i tij si musliman filloi që në fëmijëri, të cilën e kaloi në Pakistan, Arabi Saudite dhe Shtetet e Bashkuara, vende ku mori mësim nga një numër studiuesish të shquar, përfshirë dhe gjyshen e tij. Vazhdoi të studionte fikh me studiuesit aziatiko-jugorë të medhhebit hanefi dhe ata të ehli hadithit, usul fikhut dhe leximit të Kuranit me studiues nga Ez’heri dhe Siria. Është autor i librave Politics, Law and Community in Islamic Thought: The Taymiyyan Moment (Cambridge University Press, 2012). Projektet e tij aktuale përfshijnë një studim të historisë islame dhe një monografi mbi mendimin politik islam.
Dr. Omar Sulejman është themelues dhe president i Institutit Jakin për Kërkime Islame dhe Ndihmës Profesor i Studimeve Islame në Programin e Studimeve Liberale në Universitetin Southern Methodist. Ai është gjithashtu një studiues me kohë të plotë në Qendrën Islame Valley Ranch dhe bashkëkryetar nderi në qendrën Faith Forward Dallas në Thanks-Giving Square.
Përktheu: Klajd Bylyku
_______________________________
[1] Shih artikullin e botuar më 14 maj 2021 në gazetën Washington Post me titull: “With Strikes Targeting Rockets and Tunnels, the Israeli Tactic of ‘Mowing the Grass’ Returns to Gaza,” ashtu si dhe një studim të detajuar nga John Dugard me titull: “Confronting Apartheid: A Personal History of South Africa, Namibia and Palestine” (2019), i cili është një studiues dhe jurist i shquar afrikano-jugor dhe që nga Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut (UNCHR) u emërua kryetar i një komisioni hetimi mbi situatën e të drejtave njerëzore në territoret palestineze. Një studim i vitit 2016 zbuloi se gjysma e çifutëve izraelitë e miratojnë spastrimin etnik të palestinezëve dhe që prej asaj kohe, opinioni publik është bërë gjithnjë e më ekstrem. Shih “Nearly Half of Israeli Jews Believe Arabs Should Be ‘Expelled’ from Israel, Survey Finds,” Independent, 8 mars 2016.
https://www.independent.co.uk/news/world /middle-east/almost-half-of-israeli-jews-want-ethnic-cleansing-palestinians-wakeup-call-survey-finds-a6919271.htm
Për politikën e gjerë britanike dhe më pas koloniale amerikane në Izrael, shih veprën e Rashid Khalidi-t, The Hundred Years’ War on Palestine: A History of Settler Colonialism and Resistance, 1917-2017 (2020).
[2] “The Future of Ibrahimi Mosque in Danger,” Daily Sabah, 6 shtator 2021 https://www.dailysabah.com/opinion/op-ed/the-future-of-ibrahimi-mosque-in-danger.
[3] “Thousands of Israeli Youth Chant Muhammad is Dead,” Real News Network, YouTube, 5 qershor 2021. https://www.youtube.com/watch?v=HNd-FPBNeig; “‘Death to Arabs’ What is happening in Palestine right now?,” The Islam Channel, YouTube video, June 16, 2021, https://www.youtube.com/watch?v=FGO_24WT3i0. Reuters gjithashtu raportoi një version disi të lustruar të mbështetjes shtetërore të marshimit të krahut të djathtë politik. “Israeli Nationalists March Raises Tensions in Jerusalem,” YouTube video, June 15, 2021, https://www.youtube.com/watch?v=LAIozT4p5W8.
Shih gjithashtu: “Why Indian Hindutva Supporters Back Israel on Gaza Bombing: As Israel Faces Criticism for Its Bombing of Gaza, It Has Received Support from India’s Hindutva Supporters,” Aljazeera, May 18, 2021,
[4] “Israel’s Relentless War on Christian Palestinians,” Inside Arabia, Jan 24, 2020,
https://insidearabia.com/israels-relentless-war-on-christian-palestinians/; Tani Goldstein, “Ethiopian-Israeli
Community Has Hit Boiling Point, Leading Activist Says,” Times of Israel, July 8, 2019,
https://www.timesofisrael.com/ethiopian-israeli-community-has-reached-boiling-point-leading-activist-says/;
Nadine Sayegh, “Racism: In Israel Some Jews Are More Equal Than Others,” TRT World, July 9, 2019,
https://ëëë.trtëorld.com/opinion/racism-in-israel-some-jeës-are-more-equal-than-others-28109.
[5] Chrissy Stroop, “America’s Islamophobia Is Forged at the Pulpit: White Evangelicals’ Apocalyptic Fantasies Are Driving U.S. Policy,” Foreign Policy, March 26, 2019,
https://foreignpolicy.com/2019/03/26/americas-islamophobia-is-forged-in-the-pulpit/.
[6] Shih veprat e guximshme të Ilan Pappé, The Ethnic Cleansing of Palestine (2006), dhe Noam Chomsky, “Gaza’s Tormet, Israel’s Crimes, Our Responsibilities” (Z Commentaries, July 12, 2014,
https://zcomm.org/zcommentary/gazas-torment-israels-crimes-our-responsibilities/) ashtu si dhe “Ceasefires in Which Violations Never Cease” (Open Democracy, September 4, 2014,
https://www.opendemocracy.net/en/north-africa-west-asia/ceasefires-in-which-violations-never-cease-whats-next-for
-israel-hamas-/), Ilan Pappé, “A Brief History of Israel’s Incremental Genocide” in On Palestine (2015), dhe Norman Finkelstein, Gaza: An Inquest into Its Martyrdom (2018). Dhe gjithashtu: Jeremy Bowen, “Five Reasons Why Israel’s Peace Deals with the UAE and Bahrain Matter,” BBC, September 15, 2020
https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54151712.
[7] Muneeza Rizvi, “Palestine and the Question of Islam,”
https://www.criticalmuslimstudies.co.uk/palestine-and-the-question-of-islam/.
[8] Steven Salaita, “Is Palestine a Muslim Issue?,” June 7, 2021, https://stevesalaita.com/is-palestine-a-muslim-issue/.
[9] Të drejtat e robërve të Zotit në Islam duhen dalluar nga diskursi perëndimor i “të drejtave universale të njeriut,” i cili është një diskurs me origjinë shekullare dhe që ka një zbatim të ndërlikuar, për të mos thënë hipokrit, në praktikë. Për një analizë të thelluar të zhvillimit dhe zbatimit të këtij koncepti modern, shih Talal Asad, Formation of the Secular (Stanford University Press, 2003), fq. 127-158 dhe gjithashtu, “What do Human Rights Do?: An Anthropological Inquiry,” Theory and Event, 4.4 (200)
[10] Një përmbledhje e shkëlqyer e këtyre ajeteve Kuranore dhe haditheve profetike gjendet në veprën e Ammar Al Shukry, “The Glorious Virtues of Masjid al-Aqsa,” Muslim Matters, 11 shtator 2017.
https://muslimmatters.org/2017/09/11/the-glorious-virtues-of-al-masjid-al-aqsa/.
[11] Shih, për shembull, Olsa Salem dhe Hassan Hassan “Arab Regimes are the World’s Most Powerful Islamophobes: Middle Eastern governments have forged alliances with right-wing groups in the West dedicated to anti-Islam bigotry,” Foreign Policy 3/29/19,
https://foreignpolicy.com/2019/03/29/arab-regimes-are-the-worlds-most-powerful-islamophobes/ (Accessed 7/27/21).
[12] Kuran 22:39-40. Një itinerar i ajeteve që flasin për luftën së bashku me një diskutim të kontekstit në Kuran (por pa shumë kontekst historik) gjendet në veprën e Shejkhut të Ez’herit Mahmut Shaltutit (vd. 1383/1963) që në gjuhën angleze është përkthyer nga Rudolph Peters me titullin Jihad in Medieval and Modern Islam (Leiden: Brill, 1977), fq. 39-50. Ai thekson: “Kjo leje e kishte origjinën në faktin se muslimanët kishin vuajtur padrejtësi dhe ishin detyruar të largoheshin nga shtëpitë e tyre pa justifikim.” (42). Për një diskutim klasik, shih Abu Bakr al-Jassas (vd. 370), Ahkam al-Quran (Bejrut, 1992).
[13] Për këtë parim, për të cilin ka unanimitet, shih Taj al-Din al-Subki, al-Ashbāh wa-al-naẓāʾir (Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmīyah, 1991), 2:136. Ai thekson se ky parim i një zbatueshmërie universale kuptimi adreson rastin kur nuk kemi një tregues tjetër që sugjeron universalitet; por nëse e kemi një tregues të tillë, nuk mund të kemi më dyshim rreth zbatueshmërisë së tij të përgjithshme.
[14] Në disa transmetime ngjarja ka ndodhur në fillim të muajit Rexheb, por për diskutimin tonë kjo diferencë nuk ka rëndësi. See Ibn Sayyid al-Nās, ʿUyūn al-Athar (Beirut: Dar al-Qalam, 1993), 1:264–65.
[15] Al-Bukhārī, al-Adab al-Mufrad, no. 567; është përmendur edhe nga al-Ṭabarī në tefsirin e tij të ajetit 3:33, dhe i vlerësuar si autentik nga al-Albānī.
[16] Ibn Kathīr, al-Sīrah al-Nabawīyah, shkëputje nga al-Bidāyah wa-al-Nihāyah, ed. Muṣṭafá ʿAbd al-Wāḥid (Beirut: Dār al-Maʿrifah, 1976), 1:258.
[17] Ky shpjegim që kemi bërë deri më tani kërkon që të mos mbajmë ndonjë qëndrim lidhur me çështjen nëse i ashtuquajturi “ajet i shpatës” (Kuran 9:29) i abrogonte të gjitha ajetet e tjera të mëparshme apo nëse ato mbeteshin në fuqi në varësi të konteksteve të ndryshme. Edhe pse mendimi i dytë duket më bindës, ky diskutim është shumë i gjerë dhe i tejkalon qëllimet e kësaj eseje.
[18] Për një përshkrim të detajuar të negociatave në Hudejbije dhe burime historike rreth saj, shih Akram Ḍiyāʾ al-ʿUmarī, al-Sīrah al-nabawīyah al-ṣaḥīḥah (Riyadh: Maktabat al-ʿUbaykān, 1996), 440–53; për shpalljen e sures Feth shih hadithin nr. 1786 në Sahihun e Muslimit; për garantimin e Parajsës për ata që morën pjesë në Bedër dhe Hudejbije shih hadithin nr. 2495 në Sahihun e Buhariut, kurse për shkrimin e Marrëveshjes nga ana e Aliut r.a. shih hadithin nr. 2698 dhe atë nr. 1784 në Sahihun e Muslimit.
[19] Sahihu i Buhariut nr. 7206; Sahihu i Muslimit nr. 1856, 1860. Një transmetim thotë se kjo besëlidhje ishte lidhur “mbi vdekjen” (Sahihu i Buhariut, nr. 7206 dhe Sahihu i Muslimit nr. 1860); një transmetim i ndryshëm nga Xhabiri sugjeron se besëlidhja diktonte se askush nuk do të largohej derisa të gjente vdekjen (Sahihu i Muslimit, nr. 1856).
[20] Sahihu i Buhariut, nr. 4372.
[21] Suneni i Ebu Daudit, nr. 4297; Musnedi i Imam Ahmedit, nr. 22460, grada sahih.
[22] Nga vlerësimi që japin shumica e dijetarëve, numri total i muslimanëve dhe paganëve të vrarë në këto beteja, që janë rreth gjashtëmbëdhjetë përgjatë dhjetë viteve, ka qenë rreth katërqind e ca. (Ahmed al-Dawoody, The Islamic Law of War: Justifications and Regulations [New York: Palgrave, 2011], 40). Ky studim kryesisht karakterizohet nga një ngjyresë apologjetike dhe pretendimet që parashtron mund të jenë disi të dyshimta. Nëse i pranojmë shifrat që historianët japin për popullsinë muslimane në Medine në kohën e Konkuistës së Mekës në vitin 8 Hixhri, numri i trupave muslimane ishte dhjetë mijë (që përfshinte Medinen dhe rrethinat e saj, shifër që na shpie në përfundimin se banorët e qytetit asokohe duhet të kenë qenë rreth pesëdhjetë mijë. Në betejën e Tebukut, një vit më pas, numri i trupave (në mesin e të cilëve tani gjendeshin edhe mekas) duhet të ketë qenë midis tridhjetë dhe dyzet mijëve (ku shumë prej të cilëve ishin të pranishëm edhe në Haxhin e Lamtumirës së Profetit alejhi selam). Që të gjitha këto shifra na shpien në konstatimin se në vitin e dhjetë Hixhri, numri i muslimanëve në Mekë dhe Medine ka qenë rreth 200.000 (al-ʿUmarī, al-Sīra, 474, 527, 549).
[23] “Udhëheqësit judenjë thonë: “Ne nuk do të shpërqëndrohemi, nuk do të përçahemi,” 2 qershor 2021
https://jewishleadersletter.medium.com/jewish-leaders-fb839edb323; “Jewish Voice for Peace Unequivocally
Opposes the IHRA Working Definition of Antisemitism,” Jewish Voice for Peace, February 8, 2021,
https://jeëishvoiceforpeace.org/2021/02/ihra/.
[24] Al-Ḥākim, al-Mustadrak (Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmīyah, 1990), 4:554.
[25] Suneni i Ebu Daudit, hadithi nr. 457. Shumica e dijetarëve të hadithit këtë transmetim e konsiderojnë të dobët.
/https://lidhjaehoxhallareve.com/
