“Tre gjëra më janë bërë të dashura nga jeta: gruaja, parfumi dhe Namazi”.
Muhamedi a.s.
▪️ Këtë thënie profetike nuk mund ta kuptojmë pa marrë në konsideratë dy shtesa apo dy lidhje: e para, lidhja midis parfumit dhe gruas, dhe e dyta, lidhja midis parfumit dhe namazit. Këto lidhje mund të rrjedhin vetëm nga ajo që sjell kombinimi i parfumit me gruan dhe parfumit me namazin.
▪️ Për të analizuar këto lidhje, së pari duhet të përcaktojmë hierarkinë e shqisave: shikimi dhe dëgjimi vijnë para nuhatjes dhe pas tyre vijnë shija dhe prekja. Kjo radhitje ndihmon në kuptimin e ndjesive dhe në vlerësimin e distancës që ato krijojnë me objektin. Gruaja dhe parfumi bashkërendohen në dy dimensione: estetikën që zbulohet nga shikimi dhe harmoninë që ndihet nga dëgjimi. Gruaja, si krijesë hyjnore, në art reflekton bukurinë estetike dhe harmoninë shpirtërore, duke u bërë kështu simbol i pranisë së thellë ekzistenciale që parfumi përpiqet të kapë.
▪️ Ndërkohë, lidhja midis parfumit dhe namazit fokusohet në shijen dhe prekjen—dy shqisa që ofrojnë një ndjesi më të afërt dhe më të brendshme. Shija, në këtë rast, përfaqëson kuptimin moral dhe estetik për të bukurën dhe madhështinë, ndërsa prekja simbolizon kontaktin e drejtpërdrejt dhe personal me lëkurën e gjallë, e cila mund të konsiderohet si shqisa më thelbësore e njeriut, origjina e të gjitha shqisave, ku funksioni i tyre kryesor, në fund të fundit, është prekja reale apo simbolike. Kjo është shqisa që prodhon emocionet më të thella. Ne mund të ndajmë ndjenja të njëjta për diçka të dukshme, të dëgjuar dhe të nuhatur, sepse ato janë më larg nesh, por nuk mund të ndajmë të njëjtat ndjenja për prekjen, sepse ajo është unike dhe shumë personale, duke ardhur në kontakt personal, pa ndërmjetës tjetër. Ajo që prek gjuhën time, qiellzën time dhe lëkurën time është vetëm e imja, ndryshe nga shqisat e tjera. Namazi është një marrëdhënie mes meje dhe Atij që është më afër me mua sesa damari i qafës (natyrisht që afërsia e Zotit në këtë përshkrim është figurativ). Pra, kur Muhamedi, a.s., bashkon gruan me parfumin, ai simbolizon të bukurën, ndërsa kur bashkon parfumin me namazin, simbolizon afërsinë ose praninë e madhështisë së Allahut.
▪️ E bukura përfaqësohet nga piktura, muzika, skalitja dhe tonifikimi i trupit dhe shpirtit (gruaja i ka këto dy dimensione), ndërsa madhështia përfaqësohet nga shija e jetës dhe ekzistenca që preket (namazi i ka këto dy dimensione). Kështu, gruaja në këtë kontekst përfaqëson bukurinë që ndihet dhe shihet, ndërsa namazi përfaqëson madhështinë që shijohet dhe preket. Bukuria dhe madhështia, si pjesë të lumturisë njerëzore, janë të ndërlidhura nga parfumi, i cili vepron si një mjet për të transmetuar këto ndjenja në një mënyrë të thellë dhe simbolike.
Hoxhë Halil Avdulli
