Ambiguiteti i Gjermanisë ndaj vendimit të fundit të Gjykatës Ndërkombëtare Penale kundër Kryeministrit të Izraelit, Benjamin Netanyahu, dhe ish-Ministrit të Mbrojtjes Yoav Gallant mund të nxisë një proces tjetër brenda këtij organi ndërkombëtar, duke hapur një diskutim mbi angazhimin e Berlinit ndaj Statutit të Romës – të cilit ai është nënshkrues.
“Duke qenë se Gjykata funksionon bazuar në një traktat shumëpalësh, mënyra më e përshtatshme për të trajtuar këto çështje është që t’i lejojmë shtetet palë të vendosin. Kjo qasje forcon legjitimitetin e procesit, veçanërisht në rastet e moszbatimit”, thotë Andrea Maria Pelliconi, profesoreshë asistente në Universitetin e Southampton, me specializim në të Drejtat e Njeriut.
Pelliconi po i referohej Asamblesë së Shteteve Palë (ASP) – një trup për mbikëqyrje dhe legjislacion që përfshin 124 shtete, të cilat kanë ratifikuar ose aderuar në Statutin e Romës, një traktat që çoi në krijimin e GjNP-së në vitin 2002.
Kur GjNP-ja u referohet çështjeve te ASP, ajo në thelb po kërkon mendimin kolektiv ose ndërhyrjen e shteteve palë të Statutit të Romës.
Ky proces referimi ndodh kur Gjykata përballet me çështje që nuk mund t’i adresojë në mënyrë të pavarur, siç janë mungesa e bashkëpunimit nga shtetet, sfidat për zbatimin, ose pengesat sistematike për funksionimin e saj.
“Asambleja e Shteteve Palë mund të vendosë të zbatojë masa kundër, por nuk mendoj se mbështetja për përjashtimin e Gjermanisë nga Statuti i Romës do të ishte një përgjigje e dëshirueshme apo efektive ndaj moszbatimit,” thotë Pelliconi për TRT World.
Qeveria gjermane ka qenë mbështetëse e fortë e Izraelit, me Kancelarin Olaf Scholz që ka theksuar disa herë përgjegjësinë speciale të Gjermanisë për sigurinë e Izraelit për shkak të së kaluarës së saj naziste.
Megjithatë, ky barrë shpesh ka çuar në një politikë të jashtme që mbështet Izraelin pa asnjë pyetje, edhe kur ai kryen krime të tmerrshme, duke shkelur përherë ligjin ndërkombëtar.
Manifestimi i fundit i këtij dinamizmi erdhi javën e kaluar, kur Gjermania premtoi mbështetje të vazhdueshme për Izraelin, megjithëse GJNP lëshoi urdhra arresti për Netanyahu dhe Gallant për veprimet e tyre gjatë luftës në Gaza.
Kur u pyet në një konferencë shtypi në Berlin nëse Gjermania do të vazhdonte të mbështeste Izraelin, zëdhënësi i qeverisë Steffen Hebestreit tha: “Pozita jonë ndaj Izraelit mbetet e pandryshuar.”
Në një lëvizje kontroverse, Berlini gjithashtu rinisi dërgesat e armëve për Tel Avivin muajin e kaluar, megjithëse mbështetja e tij e pakushtëzuar për Izraelin po çon gjithnjë e më shumë në izolimin e tij global.
Zëdhënësi i qeverisë shtoi se, ndërsa vendi i tij zakonisht mbështet GjNP-në, ende nuk ka vendosur nëse do të zbatojë urdhrat e arrestimit për Netanyahu dhe Gallant kur ata të hyjnë në territorin gjerman.
Ai gjithashtu theksoi “marrëdhënien unike dhe përgjegjësinë e madhe ndaj Izraelit” si pasojë e historisë gjermane, duke sugjeruar se kjo do të ndikonte në procesin e vendimmarrjes.
Pelliconi dyshon se Gjermania do të refuzonte të zbatojë përfundimisht urdhrat e arrestimit të GjNP-së.
“Unë nuk mendoj se duhet ta interpretojmë deklaratat e politikanëve gjermanë si një refuzim të hapur të urdhrit të arrestimit. Këto deklarata janë hartuar me kujdes, duke reflektuar kujdesin politik më tepër se sa kritikimin e hapur të GjNP-së. Tonaliteti i Gjermanisë është shumë larg retorikës përçmuese dhe kërcënuese të ShBA-së apo vendimit të jashtëzakonshëm të Hungarisë për ta ftuar Netanyahun për një vizitë,” shpjegon ajo.
Ajo shton më tej qëndrimin ligjor të Gjermanisë: “Gjermania është plotësisht e vetëdijshme për detyrimet e saj ligjore sipas Statutit të Romës. Ndërsa deklaratat e tyre mund të duken të mërzitshme, mesazhi kyç është se ata nuk e përjashtuan zbatuarjen e urdhrave.”
“Mesazhi i fshehtë për Netanyahun dhe Gallantin është i qartë: ata përballen me një rrezik real arresti nëse hyjnë në territorin gjerman. Kjo, vetë, është një rezultat i rëndësishëm”, shpjegon ajo.
Çfarë ndodh nëse Gjermania refuzon detyrimet e GjNP-së?
Meqenëse Gjermania ka shprehur një qëndrim më të nuancuar, duke shpallur respekt për vendimin e GjNP-së, por duke hedhur dyshime mbi zbatimin praktik, testi përfundimtar i pozicionit të Berlinit do të bëhet i qartë vetëm nëse Netanyahu ose Gallant shkelin në tokën gjermane.
Por, nëse Gjermania do të refuzonte ekzekutimin e urdhrave të arrestit të GJNP-së, kjo do të minonte në mënyrë të pamohueshme sundimin e ligjit ndërsa përballej me sanksione të rëndësishme.
Sipas nenit 86 të Statutit të Romës, të gjitha Shtetet Palë duhet të bashkëpunojnë plotësisht me Gjykatën për të mbështetur mandatin e saj dhe si palë e statutit, dhe Gjermania duhet ta bëjë këtë, duke përfshirë ekzekutimin e urdhërarresteve.
Dështimi për ta arrestuar Netanyahun, megjithatë, do të përbënte mospërputhje me detyrimet e tij të traktatit, duke minuar autoritetin e GjNP-së dhe aftësinë e saj për ta zbatuar përgjegjësinë.
E pyetur për implikimet nëse Gjermania do të refuzonte zyrtarisht vendimin e GjNP-së, Pelliconi thotë se ajo do të shkelte detyrimet e saj ligjore sipas Statutit të Romës, duke çuar potencialisht GjNP-në ta dënojë Gjermaninë për mospërputhje, siç bëri me Mongolinë në shtator për dështimin arrestojnë presidentin rus Vlladimir Putin, i cili është gjithashtu nën një urdhër arresti ndërkombëtar.
Përgjigja e GjNP-së ndaj mospërputhjes së Mongolisë ishte e prerë: ajo ia referoi çështjen ASP-së, e cila riafirmoi publikisht detyrat ligjore të shteteve anëtare.
“…GjNP-ja konstatoi se, duke dështuar në arrestimin e z. Putin ndërsa ai ishte në territorin e saj dhe ta dorëzonte atë në Gjykatë, Mongolia nuk ka përmbushur kërkesën e Gjykatës për të bashkëpunuar në këtë drejtim në kundërshtim me dispozitat e Statutit të Romës”, tha Gjykata.
Ndërsa ASP-ja nuk mund t’i zbatojë arrestimet, ajo ushtron një ndikim të konsiderueshëm duke ushtruar presion politik dhe duke lëshuar dënime formale për të garantuar pajtueshmërinë, por zakonisht e bën këtë nëpërmjet mjeteve diplomatike dhe jo mekanizmave të përjashtimit ndëshkues për shkak të mbështetjes së GjNP-së në konsensusin dhe mbështetjen globale për të funksionuar në mënyrë efektive.
“Nëse qëllimi është të sigurohet bashkëpunimi,” thotë Pelliconi, duke shtuar, “përfshirja e Asamblesë mund të ushtrojë presion më të madh politik për të inkurajuar pajtueshmërinë”.
Një kontradiktë në parime
Pavarësisht nëse vendos të ndjekë vendimin e GjNP-së, mbështetja e vazhdueshme e Gjermanisë për qeverinë Netanyahu dërgon një mesazh shqetësues për palestinezët: vuajtjet e tyre janë të dorës së dytë krahasuar me fajin e saj historik, duke vazhduar një cikël pafajësie që inkurajon më shumë dhunë dhe padrejtësi.
Kritikët argumentojnë se mbrojtja e Netanyahut reflekton një aplikim selektiv të mësimeve historike të Gjermanisë. Në vend që të përfaqësojë angazhimin për “kurrë më” (një kujtesë e holokaustit), Gjermania minon drejtësinë dhe të drejtat e njeriut duke dështuar të mbajë Izraelin përgjegjës.
“Gjermania nuk duhet ta sfidojë ligjin nga frika e etiketimit si antisemite. Përkundrazi, duke pasur parasysh historinë e saj, Gjermania ka një detyrë morale për ta mbajtur ligjin ndërkombëtar dhe drejtësinë”, thotë Pelliconi.
“Në fakt, kritika ndaj qeverisë izraelite nuk është antisemitizëm. Shumë hebrenj dhe izraelitë kundërshtojnë horroret që po ndodhin në Gaza dhe në vende të tjera”, shton ajo.
Në mënyrë të veçantë, Theodore Meron, një mbijetues i Holokaustit dhe ish-diplomat izraelit, luajti një rol kyç në këshillimin e Prokurorit të GjNP-së për urdhrat e arrestimit.
“Populli hebre dhe politikanët izraelitë të akuzuar për krime lufte nuk janë të njëjtë. Të pohosh të kundërtën është ajo që do të ishte vërtet antisemitizëm”, thotë Pelliconi.
