Situata e sigurisë në Kosovë është e brishtë dhe me potencial të përshkallëzimit, thotë komandanti i KFOR-it, Enrico Barduani, derisa shtoi se sulmi terrorist në Ibër-Lepenc ka cenuar situatën e sigurisë në vend.
Gjeneralmajor Barduani, i cili në tetor e mori zyrtarisht detyrën e shefit të misionit të NATO-s në Kosovë, nënvizon rëndësinë e KFOR-it në rrethanat aktuale.
“Ka ende punë për të bërë për të siguruar përmbushjen e kushteve të duhura për të mbajtur një mjedis të sigurt, duke përfshirë ato që janë para së gjithash nga natyra politike. Me këtë i referohem në mënyrë eksplicite dialogut Beograd-Prishtinë dhe rëndësisë që ai të ecë përpara. Prandaj, KFOR-i do të vazhdojë të mbajë detyrën e tij për të garantuar sigurinë për të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë; dhe përmes pranisë dhe aktiviteteve të përditshme në mbarë Kosovën, do të vazhdojë të krijojë hapësirë për dialog politik për të siguruar një zgjidhje afatgjatë të çështjeve të mbetura”, thotë Barduani në intervistën me shkrim për KosovaPress.
Çështjet e pazgjidhura mes Kosovës dhe Serbisë, dhe dezinformatat në rajon siç thotë ai, po bëjnë që në Kosovë të ketë potencial të përshkallëzimit.
“Sulmi i fundit në kanalin ujor Ibër-Lepenc nxjerr në pah cenueshmërinë e situatës së sigurisë në Kosovë… KFOR-i do të punojë ngushtë me organizatat e sigurisë së Kosovës dhe komunitetin ndërkombëtar, në mbështetje të sigurisë lidhur me zgjedhjet e ardhshme, në fillim të vitit të ardhshëm. Nëse situata e kërkon, NATO ka gjithashtu aftësinë për ta përforcuar menjëherë KFOR-in përmes njësive të ndryshme të forcave rezervë”, tha Barduani.
Ai flet edhe për mundësinë e hapjes së Urës së Ibrit, për çka thotë se KFOR-i mban një qëndrim transparent dhe konsistent, duke theksuar se çdo vendim duhet të merret përmes dialogut me komunitetin ndërkombëtar.
“Ura e Ibrit është çështje politike dhe jo ushtarake”, thekson komandanti i KFOR-it.
KosovaPress: Si e vlerësoni situatën e sigurisë në Kosovë?
Barduani: Në përgjithësi, situata e sigurisë është e qetë, por ajo mbetet e brishtë, me potencial të qëndrueshëm të përshkallëzimit, për shkak të çështjeve të pazgjidhura dhe një sërë sfidash, duke përfshirë ato që vijnë nga përhapja e dezinformatave në të gjithë rajonin. Sulmi i fundit në kanalin ujor Ibër-Lepenc nxjerr në pah cenueshmërinë e situatës së sigurisë në Kosovë. Si komandant i KFOR-it, prioriteti im është të siguroj që KFOR-i të mbetet i vendosur për të vazhduar ofrimin e një mjedisi të sigurt për të gjithë njerëzit dhe komunitetet që jetojnë në Kosovë, në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme, në përputhje me mandatin tonë afatgjatë – bazuar në Rezolutën e Këshillit të Sigurimit 1244, të vitit 1999. Ne vazhdojmë të punojmë në bashkëpunim të ngushtë me Policinë e Kosovës dhe Misionin e BE-së për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX), në rolet e tyre përkatëse si reaguesit e sigurisë. KFOR-i mbetet vigjilent, duke mbajtur një prani të dukshme dhe fleksibël në mbarë Kosovën, për të parandaluar çdo përshkallëzim të mundshëm, dhe punon pa pushim çdo ditë në sinergji me të gjitha palët e interesuara të Komunitetit Ndërkombëtar për të mbështetur dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Kjo është korniza për të zgjidhur çështjet e pazgjidhura dhe për të arritur zgjidhje që respektojnë të drejtat e të gjitha komuniteteve, e cila është kyçe për sigurinë e qëndrueshme në mbarë Kosovën dhe për stabilitetin rajonal.
KosovaPress: Ende nuk ka përgjegjësi për sulmin terrorist në Banjskë. Cili është mendimi juaj për përfshirjen e Serbisë në sulmin e 24 shtatorit?
Barduani: Ajo që ndodhi në Banjskë ishte e papranueshme dhe NATO ka kërkuar vazhdimisht që autorët të sillen para drejtësisë. Duke thënë këtë, KFOR-i është i mandatuar të sigurojë ruajtjen e një mjedisi stabil dhe të sigurt për të gjithë njerëzit dhe komunitetet që jetojnë në Kosovë. Mandati ynë nuk përfshin aktivitetet e zbatimit të ligjit. Pra, nuk do të komentoj një rast që është nën hetime ende. Do t’ua lë autoriteteve përkatëse.
KosovaPress: A ka ndërmarrë KFOR-i masa shtesë për të rritur nivelin e sigurisë në zonat e banuara me shumicë serbe në Kosovë?
Barduani: Objektivi ynë parësor mbetet parandalimi i çdo shpërthimi të dhunës apo çrregullimit, një synim që ne e ndjekim çdo ditë përmes patrullimeve të rregullta dhe angazhimit me komunitetet lokale në mbarë Kosovën. Në përgjigje të sfidave aktuale të sigurisë, KFOR-i ka intensifikuar patrullimet e tij në veri të Kosovës, veçanërisht në ato zona që mund të jenë më të cenueshme ndaj rrezikut të sulmeve të mëtejshme, siç është infrastruktura kritike. Po ashtu, duke filluar nga fillimi i vitit 2025, KFOR-i do të punojë ngushtë me organizatat e sigurisë së Kosovës dhe Komunitetin Ndërkombëtar, në mbështetje të sigurisë lidhur me zgjedhjet e ardhshme, në fillim të vitit të ardhshëm. Nëse situata e kërkon, NATO ka gjithashtu aftësinë për të përforcuar menjëherë KFOR-in përmes njësive të ndryshme të forcave rezervë, në një njoftim shumë të shkurtër për të lëvizur. Në përgjithësi, KFOR-i është i pajisur, me burime dhe plotësisht i pajisur për të trajtuar çdo zhvillim që mund të ndikojë në situatën e sigurisë në mbarë Kosovën, në përputhje me mandatin tonë të OKB-së.
KosovaPress: Pse KFOR-i është kundër hapjes së Urës së Ibrit? Në bazë të marrëveshjeve të Brukselit, ura pritej të hapej në vitin 2019, ndërsa Policia e Kosovës thotë se nuk ka të dhëna për rritje të tensioneve në rast të hapjes së Urës së Ibrit.
Barduani: Qëndrimi i KFOR-it për Urën e Ibrit ka qenë gjithmonë i qartë, konsistent dhe transparent: çdo vendim në këtë drejtim duhet të merret përmes dialogut dhe në koordinim në kohë dhe efektiv me komunitetin ndërkombëtar. KFOR-i ndërkohë do të mbajë prezencën e tij fikse në urë dhe do të vazhdojë të kryejë patrullime të rregullta në zonat përreth. Përveç kësaj, së fundi ne kemi kryer stërvitje trajnimi në urë për të rritur gatishmërinë e KFOR-it në përgjigje të çdo krize. Dua të theksoj se hapja e urës është çështje politike, jo ushtarake. Gjithashtu, hapja eventuale do të jetë e mundur vetëm kur të ekzistojnë disa kushte që garantojnë pranimin e kësaj mase nga të gjithë aktorët e përfshirë.
KosovaPress: Cili do të jetë qëndrimi i KFOR-it nëse kërkohet nga Policia e Kosovës që të largohen trupat mbi lumin Ibër?
Barduani: Siç u tha më parë, çdo vendim në lidhje me urën duhet të merret përmes dialogut politik dhe në koordinim në kohë dhe efektiv me komunitetin ndërkombëtar. Largimi i trupave të KFOR-it do të lidhej me një vendim të tillë dhe me një vlerësim të plotë të situatës së sigurisë. Do të kërkonte gjithashtu autorizimet e duhura nga komandat më të larta të NATO-s.
KosovaPress: Serbia ka përdorur manastiret për t’i armatosur serbët e Kosovës. Paralajmërime të tilla ka bërë edhe deputetja britanike, Alicia Kearns. A ka raste të tjera?
Barduani: Kjo pyetje bie nën sferën e zbatimit të ligjit dhe, për rrjedhojë, është jashtë fushëveprimit të KFOR-it. Ju sugjeroj të pyesni Policinë e Kosovës për çdo koment.
KosovaPress: Çfarë masash ka marrë KFOR-i në rast të kërcënimeve në veri dhe konfrontimit me grupet e armatosura?
Barduani: Siç e thashë edhe më parë, veçanërisht pas ngjarjeve të dhunshme në vitin 2023, KFOR-i vëzhgon me kujdes situatën në veri të Kosovës. Ne posaçërisht kërkojmë për shkaktarë që mund të çojnë në kërcënime të mundshme. Me këtë, jam i bindur se ne jemi të vendosur mirë për t’iu përgjigjur çdo sfide të sigurisë, duke përfshirë edhe veriun e Kosovës. Prania jonë atje është pa dyshim një pengesë e fuqishme, ne patrullojmë vazhdimisht për të ruajtur ndërgjegjësimin tonë dhe kemi masa dhe plane për të adresuar çdo skenar të mundshëm krize. Ne gjithmonë do të sigurojmë që misioni ynë të mbetet me burime të mira dhe të pozicionuara mirë për të vazhduar zbatimin e mandatit tonë të gjatë të OKB-së.
KosovaPress: Si e shihni dislokimin e trupave shtesë të Serbisë pranë kufirit me Kosovën?
Barduani: Jam në komunikim të vazhdueshëm me Autoritetet Ushtarake Serbe, duke përfshirë edhe shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Serbisë, gjeneralin Milan Mojsiloviq. Deri më tani, Forcat e Armatosura të Serbisë gjithmonë e kanë informuar KFOR-in për të gjitha aktivitetet e tyre në afërsi të vijës kufitare administrative. Unë kam të gjitha arsyet që të pres që kjo të vazhdojë dhe besoj në bashkëpunimin e tyre të vazhdueshëm në këtë drejtim. Në të njëjtën kohë, KFOR-i vazhdon të jetë i pranishëm dhe të monitorojë çdo aktivitet përgjatë vijës kufitare administrative, në përputhje me mandatin e tij të OKB-së.
KosovaPress: Si është bashkëpunimi aktual me Policinë dhe FSK-në?
Barduani: Aktualisht, ne kemi një marrëdhënie të mirë pune me organizatat e sigurisë së Kosovës.
Ne kemi zhvilluar një koordinim të mirë me Policinë e Kosovës, në kuadër të mandateve tona përkatëse si reagues të sigurisë. Përderisa KFOR-i nuk ka mandat për zbatimin e ligjit, KFOR-i është gjithmonë në vëzhgim dhe vazhdimisht është i gatshëm të ndërhyjë kur ka kërcënime serioze për sigurinë dhe stabilitetin e Kosovës. Për këtë arsye, KFOR-i ndërvepron rregullisht me Policinë e Kosovës dhe EULEX-in dhe kryen stërvitje të rregullta trajnuese për të siguruar një ndërhyrje, kur kërkohet dhe në bashkëpunim të plotë me akterët e tjerë të sigurisë. Që nga viti 2016, Ekipi Këshillues dhe Ndërlidhës i NATO-s (NALT) – i cili është i ndarë nga KFOR-i – ka mbështetur zhvillimin e FSK-së, nën mandatin origjinal të mbrojtjes civile, përmes ngritjes së kapaciteteve, edukimit dhe koordinimit të trajnimit.
Do ta mbyll duke komentuar një pikë shumë të rëndësishme që duhet të jetë e qartë për të gjithë. Sipas zotimeve ekzistuese me Kosovën, vendosja e Forcës së Sigurisë së Kosovës në veri të Kosovës kërkon pëlqimin paraprak të KFOR-it. Ne vlerësojmë respektimin e vazhdueshëm të Kosovës ndaj këtij angazhimi, veçanërisht në kohë tensionesh të ngritura. Policia e Kosovës, duke përfshirë njësitë e saj të specializuara, mund të veprojë në mbarë Kosovën pa pasur nevojë për pëlqimin e KFOR-it. Megjithatë, presim konsultime me kohë dhe kuptimplote për çdo veprim të Forcës së Sigurisë së Kosovës apo Policisë së Kosovës që mund të ndikojë në mjedisin e sigurisë dhe të ketë implikime të drejtpërdrejta për stabilitetin rajonal.
KosovaPress: Në çfarë kushtesh do të konsideronit se misioni i KFOR-it është përmbushur?
Barduani: KFOR-i ka arritur sukses të madh në 25 vjetët e fundit, duke qenë në gjendje të zvogëlojë pozicionin e forcës dhe trupat e tij nga rreth 50.000 më 1999 në 4.300 sot. Megjithatë, roli dhe misioni i KFOR-it mbetet vendimtar. Ka ende punë për të bërë për të siguruar përmbushjen e kushteve të duhura për të mbajtur një mjedis të sigurt dhe stabil, duke përfshirë ato që janë para së gjithash nga natyra politike. Me këtë i referohem në mënyrë eksplicite dialogut Beograd-Prishtinë dhe rëndësisë që ai të ecë përpara. Prandaj, KFOR-i do të vazhdojë të mbajë detyrën e tij për të garantuar sigurinë për të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë; dhe përmes pranisë dhe aktiviteteve të përditshme në mbarë Kosovën do të vazhdojë të krijojë hapësirë për dialog politik për të siguruar një zgjidhje afatgjatë të çështjeve të mbetura.
