Një raport i shumëpritur nga mbikëqyrësi kundër mashtrimit i Bashkimit Evropian në agjencinë kufitare të BE-së, Frontex, ka arritur në përfundimin se punonjësit e saj janë të përfshirë në mbulimin e dëbimeve të paligjshme të emigrantëve nga Greqia në Turqi, duke shkelur “të drejtat e tyre themelore”.
Raporti prej 120 faqesh i OLAF-it (Zyra evropiane kundër mashtrimit) u bë publik të enjten nga portali i lirisë së informacionit me bazë në Gjermani, FragDenStaat, së bashku me organizatat mediatike Der Spiegel dhe Lighthouse Reports.
Menaxherët e lartë në Frontex kryen “sjellje të pahijshme serioze dhe parregullsi të tjera” në fshehjen e incidenteve të kthimit, duke mos i hetuar apo trajtuar në mënyrë korrekte, gjeti raporti, por emrat u redaktuan.
“Duke bërë këtë, ata penguan kapacitetin e Frontexit për të përmbushur plotësisht përgjegjësitë e tij, përkatësisht sigurimin për mbrojtjen dhe promovimin e së drejtave themelore”, thuhet në raport.
Frontexi koordinon operacionet e kërkim-shpëtimit dhe përgjimit të kufijve në emër të 27 vendeve të BE-së. Shtytja, kthimi me forcë i njerëzve përtej kufirit ndërkombëtar pa një vlerësim të të drejtave të tyre për të aplikuar për azil ose mbrojtje tjetër, shkelin ligjin ndërkombëtar dhe atë të BE-së.
Hetuesit e OLAF-it derdhën informacione nga burime të hapura dhe raporte mediatike, kërkuan dokumente nga Frontex-i dhe Komisioni Evropian dhe intervistuan 20 dëshmitarë për të hetuar akuzat për përfshirje të mundshme ose mbulim të kthimeve të paligjshme dhe akuzave për sjellje të pahijshme ose parregullsi.
“OLAF-i arrin në përfundimin, bazuar në provat e mbledhura gjatë hetimit, se pretendimet janë të vërtetuara”, thuhet në raport.
Nuk kishte asnjë koment të menjëhershëm nga Frontex-i apo autoritetet greke mbi raportin, por të dyja kanë mohuar më parë çdo keqbërje.
Në fillim të këtij viti, drejtori ekzekutiv i Frontexit, Fabrice Leggeri, dha dorëheqjen pas raportit të OLAF-it, i cili u përmbyll në shkurt, si dhe hetimeve të përsëritura të medias që akuzuan agjencinë për përfshirje në fshehjen e rasteve të dëbimeve.
Raporti detajon se si akuzat kundër kthimit – të cilat përfshijnë raportet e migrantëve të futur në gomone dhe të lënë në det – dhe provat e tyre u keqtrajtuan, shpesh nuk u raportuan ose nuk u hetuan sipas rregullave të vetë Frontexit.
Oficerët e Frontexit gjithashtu mund të kenë dështuar të raportojnë supozime për shkak të frikës nga pasojat nga Greqia, thuhet në raport. Në një rast, raporti tha se avioni i mbikëqyrjes së agjencisë kufitare të BE-së u largua nga skena e një kthimi të supozuar “për të shmangur incidentet në detin Egje”.
Më 5 gusht 2020, një anëtar i Frontexit raportoi shqetësimet e tij në një email, pasi një avion i Frontexit dëshmoi se autoritetet greke detyronin një varkë të dobët emigrantësh të kthehej në ujërat turke.
“Të tërheqësh një varkë të brishtë të mbipopulluar gjatë natës drejt detit të hapur është një situatë që mund të rrezikojë seriozisht jetën e pasagjerëve”, thuhet në email. “Aeroplani ynë u udhëzua menjëherë të largohej nga vendi i ngjarjes nga eksperti i rojës bregdetare helene”.
Hetuesit e BE-së thanë gjithashtu se Frontexi ndau informacione të pasakta ose të njëanshme me institucionet e BE-së, përfshirë anëtarët e Komisionit Evropian dhe Parlamentit, të cilët janë përgjegjës për mbajtjen e agjencisë përgjegjëse, si dhe hetuesit e OLAF-it.
“Unë e mirëpres që raporti i OLAF-it është më në fund publik, siç duhet të ishte që në fillim”, tha Cornelia Ernst, një ligjvënëse evropiane në grupin e majtë të Parlamentit, e cila konfirmoi vërtetësinë e raportit.
“Dëshmon edhe një herë të zezën mbi të bardhë, atë që ne kemi thënë për shumë vjet: Frontexi është i përfshirë sistematikisht në shkeljet e të drejtave të njeriut dhe mbulimin e tyre në kufijtë e jashtëm të BE-së”, shtoi Ernst.
Ligjvënësit e tjerë ishin më pak kritikë.
“Kishte sjellje të pahijshme brenda agjencisë në lidhje me tre persona”, tha Lena Düpont, një ligjvënëse me Partinë Popullore Evropiane. “Mënyra se si agjencia u strukturua prej tyre nuk ishte e dobishme, mënyra se si ata u përballën me akuzat gjithashtu nuk ishte e dobishme”.
Düpont e përshkroi dorëheqjen e Leggerit si gjënë “korrekte” për të bërë dhe mirëpriti ndryshimet strukturore që po ndodhin në Frontex për të adresuar këto çështje.
Greqia i dha Leggerit një çmim shtetëror në janar, duke e falënderuar për ndihmën e vendit për të ulur shkallën e emigrantëve që vijnë. Çmimi u dorëzua nga ministri grek i Migracionit, Notis Mitarachi, i cili u tall të enjten nga një ligjvënës i shquar grek.
“Tani me rrjedhjen e të gjithë raportit të mallkuar, të gjithë tani mund të kuptojnë se çfarë po ndodhte dhe kush e ka mbuluar atë”, tha Kostas Arvanitis, një deputet i krahut të majtë të Parlamentit Evropian.
Raporti i OLAF-it ngre pyetje se si Frontex-i do të vazhdojë të operojë në Greqi. Sipas rregulloreve të veta, drejtuesi i agjencisë duhet të pezullojë ose të përfundojë aktivitetin e saj nëse shohin “shkelje të të drejtave themelore ose detyrimeve të mbrojtjes ndërkombëtare që janë të një natyre serioze ose ka të ngjarë të vazhdojnë”.
Javën e kaluar, front-LEX, një organizatë joqeveritare që sfidon politikat e BE-së për migracionin, ngriti një rast në Gjykatën e Drejtësisë së BE-së në Luksemburg duke kërkuar përfundimin e menjëhershëm të operacioneve të Frontex-it në Greqi bazuar në gjetjet e raportit të OLAF-it.
“Për sa kohë që Frontex-i është atje, qeveria greke ka ‘carte blanche’ për të vazhduar hedhjen e emigrantëve në ujë për t’u mbytur”, thanë avokatët e front-LEX, Omer Shatz dhe Iftach Cohen për Associated Press.
Përktheu: Forca Jashari/koha
