A U PËRHAP ISLAMI ME SHPATË?
Shkruan: Firas Alkhateeb
Përmbajtja:
1 Egjipti, Siria, Iraku dhe Persia – Pushtimet e para
2 Afrika e Veriut dhe Spanja
3 Nënkontinenti Indian
4 Përfundime
Është një akuzë e zakonshme që bëhet kundër muslimanëve dhe Islamit në përgjithësi: “E vetmja arsye pse Islami është një fe botërore është sepse përhapet me shpatë”. Është një vërejtje e preferuar e islamofobëve që parakalojnë ndërsa analistët dhe historianët nxitin frikën rreth kërcënimit të Islamit që supozohet se paraqet për botën perëndimore. Duke qenë se është një temë kaq e nxehtë që shkakton kaq shumë debate, është me vend që të analizohet dhe studiohet kjo temë për të kuptuar më mirë nëse është e vlefshme apo jo.
EGJIPTI, SIRIA, IRAKU DHE PERSIA – DEPËRTIMET E PARA
Pas jetës së Te Dërguarit Muhamed (paqja qoftë mbi të), zgjerimi islam filloi me të vërtetë në fillim të viteve 630 e.s. U nisën fushata kundër Perandorive Bizantine dhe Sasanidase (Persiane), të cilat vunë përballë këtë fe të re të Islamit, me luftëtarët e saj arabë të shkretëtirës kundër perandorive të vendosura dhe të lashta me qendër në Kostandinopojë dhe Ktesifon.
Ebu Bekri, halifi i parë i Islamit, u dha këtyre ushtrive rregulla të cilat do të dukeshin shumë shtrënguese sipas standardeve të sotme të luftës:
“Ndaluni, o njerëz, që t’ju jap dhjetë rregulla për udhëheqjen tuaj në fushën e betejës. Mos bëni tradhti dhe mos devijoni nga rruga e drejtë. Ju nuk duhet të gjymtoni trupat e vdekur. Mos vrisni një fëmijë, as një grua, as një burrë të moshuar. Mos u bëni dëm pemëve dhe mos i digjni me zjarr, veçanërisht ato që janë pjellore. Mos vrisni asnjë nga kopeja e armikut, përveç ushqimit tuaj. Ka të ngjarë të kaloni pranë njerëzve që ia kanë kushtuar jetën shërbesave monastike; lërini të qetë. ”[1]¹
Këto rregulla ishin shumë unike dhe novatore për kohën. Pak para këtij ekspansioni musliman, Persianët dhe Bizantinët kishin luftuar një luftë dekadash që la tokat nga Siria në Irak në gërmadha. Ebu Bekri r.a. e bëri të qartë se ushtritë muslimane nuk veprojnë sipas të njëjtave parime dhe i kufizojnë luftimet e tyre në ushtritë dhe qeveritë e armikut, jo me popullatën e përgjithshme. Ligji i Sheriatit Islam, i bazuar në shembullin e Ebu Bekrit r.a., e ndalon qartë përdorimin e forcës kundër kujtdo, përveç në rastet legjitime të luftës kundër një armiku të përcaktuar qartë. [2]
Qëllimi i këtij artikulli nuk është të thellohet në taktikat dhe betejat individuale të këtij pushtimi të Egjiptit, Sirisë dhe Irakut. Mjafton që qëllimet tona këtu të konstatojmë se Siria ishte nën kontrollin musliman në vitin 638, Egjipti në vitin 642 dhe Iraku/Persia në vitin 644. Perandoria Bizantine, pasi kishte humbur bazën e saj fetare në Siri, si dhe bazën e saj tregtare në Egjipt ishte dobësuar shumë. Perandoria Sasanide, nga ana tjetër, pushoi së ekzistuari plotësisht pas pushtimit musliman. Politikisht, ishte një fatkeqësi për këto dy perandori gjigante. Por, duke u kthyer në idenë kryesore të këtij artikulli, si u përhap Islami si fe në zonat e pushtuara?
Pa mëdyshje, popullata e përgjithshme nuk u detyrua apo nxitej të konvertohej në Islam. Sido që të jetë, ata u inkurajuan të vazhdonin të jetonin jetën e tyre siç kishin bërë për shekuj më parë. Në shembullin e pushtimit të Jerusalemit, halifi i asaj kohe, Umer ibn Hattab, shkroi në traktatin e dorëzimit me patriarkët e qytetit:
Ai [Omeri] u ka dhënë atyre një garanci sigurie për veten e tyre, për pronën e tyre, kishat e tyre, kryqet e tyre, të sëmurët dhe të shëndoshët e qytetit… Kishat e tyre nuk do të banohen nga muslimanët dhe nuk do të shkatërrohen… Ata nuk do të jenë konvertuar me forcë.[3]
Kisha e Varrit të Shenjtë në Qytetin e Vjetër të Jerusalemit të cilën kalifi Umar ibn al-Khattab premtoi ta mbronte kur qyteti ra nën kontrollin mysliman në vitin 637 të erës sonë. Kisha e Varrit të Shenjtë u ngrit në vitin 325 të erës sonë, ajo qëndron në vendin më të shenjtë të krishterimit që besohet se përfshin si Kalvarin (vendin e kryqëzimit) dhe varrin (varrin). Foto: iStock nga Getty Images / rglinsky.
Asnjë perandori apo shtet tjetër në atë kohë nuk kishte ide të tilla për tolerancën fetare. Omeri r.a., duke qenë shok i Të Dërguarit, krijon një precedent në këtë trajtim për trajtimin e popujve të pushtuar në ligjin islam. Pjesa tjetër e tokave të pushtuara, në Egjipt, Siri, Irak dhe Persi kishin traktate të ngjashme. Pavarësisht nëse qytetarët e vendeve të pushtuara ishin të krishterë, hebrenj, sabianë ose zoroastrianë, atyre u lejohej të mbanin traditat e tyre fetare. Nuk ekziston asnjë shembull i konvertimit të detyruar në këto pushtime të hershme.
Dëshmi e mungesës së konvertimit të detyruar në këto zona janë komunitetet e krishtere të mbetura në këto vende. Për shekujt e parë pas pushtimit musliman, shumica e popullsisë së këtyre zonave mbeti e krishterë. Dalëngadalë, ata filluan ta marrin Islamin si fe dhe arabishten si gjuhë të tyre. Sot, përqindje të mëdha të të krishterëve mbeten në Egjipt (9%), Siri (10%), Liban (39%) dhe Irak (3%). Nëse ato pushtimet e hershme muslimane (ose edhe sundimtarët e mëvonshëm muslimanë) do t’i detyronin dikujt konvertimin, nuk do të kishte komunitete të krishtera në ato vende. Ekzistenca e tyre është dëshmi e mospërhapjes së Islamit me shpatë në këto zona.
AFRIKA E VERIUT DHE SPANJA
Ushtarët dhe udhëheqësit e këtyre pushtimeve të hershme në Egjipt, Siri, Irak dhe Persi ishin nga brezi i parë i muslimanëve. Madje shumë prej tyre ishin shokë të të Dërguarit a.s. Çfarë do të ndodhte ndërsa zgjerimi musliman vazhdoi në gjeneratat e mëvonshme, ndërsa ushtritë muslimane luftuan kundër bizantinëve më në perëndim, në Afrikën e Veriut dhe më vonë, në Spanjë?
Shumica e popullsisë së bregdetit të Afrikës së Veriut në vitet 600 ishin berberë. Ndërsa Perandoria Bizantine kontrollonte pjesën më të madhe të bregdetit nga Egjipti në Algjeri, njerëzit e atyre zonave në përgjithësi nuk ishin besnikë ndaj bizantinëve të cilët kishin vështirësi të mëdha në përpjekjen për të nënshtruar rajonin. Trazirat politike dhe sociale në shekullin para Islamit çuan në një rajon të shkatërruar, i cili ndoshta ishte vetëm një guaskë e lavdisë së saj të mëparshme si një provincë romake.
Halifi i parë emevit, Muaviu, caktoi një gjeneral, Ukba bin Nafi, për të pushtuar bregun e Afrikës së Veriut nga Bizantinët në vitet 660. Përsëri, pa hyrë në detajet e taktikave dhe betejave, brenda disa dekadave, kontrolli musliman mbi Afrikën e Veriut u forcua.
I njëjti model që pamë në Azinë Jugperëndimore vazhdoi edhe në Afrikën e Veriut. Konvertimet nuk u detyruan në asnjë nga popullsitë lokale. Asnjë rrëfim, qoftë nga burime muslimane apo jomuslimane, nuk përmend konvertimin e detyruar të berberëve. Në të vërtetë, shumë berberë u kthyen në Islam shumë shpejt. Kjo forcoi ushtritë muslimane, pasi një numër i madh berberësh të sapokonvertuar do t’i bashkoheshin ushtrive që përfshinin kontinentin. Sikur këta berberë të detyroheshin të konvertoheshin, sigurisht që nuk do të kishin pasur zellin dhe entuziazmin për Islamin që do t’i bënte ata të bashkoheshin me ushtritë dhe të përhapnin kontrollin politik islam edhe më tej kundër bizantinëve.
Pas pushtimit musliman të Afrikës së Veriut, erdhi një propozim që do të provonte të ndryshonte historinë botërore përgjithmonë. Në fillim të viteve 700, Gadishulli Iberik (Spanja dhe Portugalia e sotme) ishte nën kontrollin e mbretit visigot Roderik. Një fisnik nga Iberia dërgoi te guvernatori musliman i Afrikës së Veriut, duke u ankuar për sundimin shtypës dhe tiranik të Roderikut. Fisniku premtoi të mbështeste një pushtim musliman kundër Roderikut me trupat e tij nëse ata ndërhynin.
Pas disa bastisjeve paraprake për të vlerësuar mbështetjen e popullatës vendase për një ndërhyrje të tillë, gjenerali musliman Tarik ibn Zijad (i cili ndoshta mund të ketë qenë vetë Berber), dërgoi një ushtri përtej Marokut në Iberi në vitin 711. Brenda disa muajsh, ushtria e Tarikut kishte mundur mbretin Roderik dhe hapi vendin ndaj kontrollit musliman. Brenda 3 viteve, i gjithë Gadishulli Iberik ishte nën kontrollin musliman. Shumë qytete, duke dëgjuar drejtësinë e sundimit musliman, hapën vullnetarisht dyert e tyre dhe mirëpritën ushtritë muslimane, të cilat i dhanë fund asaj që ata e shihnin si sundimin shtypës të vizigotëve.
Nga ky pushtim mbijetojnë më shumë dëshmi dokumentare që vërtetojnë se pushtimi nuk nënkuptonte konvertim të detyruar. Në prill të vitit 713, një guvernator musliman në rajon negocioi një traktat me një fisnik vizigot, i cili përfshinte dispozitën që njerëzit vendas “nuk do të vriteshin apo kapeshin rob. As nuk do të ndahen nga gratë dhe fëmijët e tyre. Ata nuk do të detyrohen në çështjet e fesë, kishat e tyre nuk do të digjen.”[4]
Ne shohim përsëri në shembullin e Spanjës muslimane (e cila më vonë do të quhej El-Endelus) që vendasit (kryesisht të krishterë, megjithëse ekzistonte gjithashtu një popullsi e konsiderueshme hebreje) nuk u detyruan të konvertoheshin në Islam. Në fakt, në shekujt e mëvonshëm, një shoqëri pothuajse utopike e tolerancës fetare ekzistonte në El-Endelus, në të cilën muslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët përjetuan të gjithë një epokë të artë të dijes, kulturës dhe filozofisë. Kjo tokë e ndritur e tolerancës fetare do të përfundonte shekuj më vonë me Reconkuistën e krishterë, e cila në mënyrë efektive spastroi etnikisht muslimanët dhe hebrenjtë nga i gjithë gadishulli.
NËNKONTINENTI INDIAN
Sot, dy nga vendet më të populluara muslimane në botë, Pakistani (i 2-ti më i madh me muslimanë) dhe India (i treti më i madh me musliman), pushtojnë nënkontinentin Indus. Islami ka pasur një ndikim të pabesueshëm dhe të qëndrueshëm në rajon në të gjitha aspektet e jetës. Megjithatë, edhe gjatë shekujve të sundimit musliman nga perandori dhe dinasti të ndryshme, hinduizmi dhe fetë e tjera mbeten si aspekte të rëndësishme të nënkontinentit.
Arsyet për pushtimin musliman në nënkontinent justifikoheshin nga klasat shoqërore të kontrolluara në mënyrë të vrazhdë të periudhës kohore. Ata në krye bënin jetë të pasura dhe të rehatshme, ndërsa ata në fund (veçanërisht të paprekshmit) shiheshin si plagë e shoqërisë. Kësaj i shtoheshin budistët, të cilët përgjithësisht ishin të shtypur nga princat hindu në të gjithë vendin. Me hyrjen e ushtrive muslimane, të cilat mbartnin me vete premtimin e një shoqërie të barabartë, shumë budistë dhe kasta të ulëta mirëpritën ushtritë muslimane. Në fakt, muslimanët e parë me origjinë induse ishin ndoshta nga kastat e ulëta, pasi Islami u ofroi atyre një arratisje nga sistemi shtypës shoqëror me të cilin ishin mësuar.
Me pushtimin e Sindhit, Muhamed bin Kasim tregoi se mbrojtja e pakicave fetare nga ligji islam nuk ishte vetëm për të krishterët dhe hebrenjtë. Budistëve dhe hinduve në nënkontinent iu dha liria fetare dhe nuk u detyruan të konvertoheshin. Në një rast, një komunitet budist iu ankua Ibn Kasimit nga frika e tyre se ushtritë muslimane do t’i detyronin Islamin dhe ata do të duhej të linin praktikat e paraardhësve të tyre. Ibn Kasimi mbajti një takim me udhëheqësit budistë dhe hindu të qytetit dhe u premtoi atyre lirinë fetare dhe u kërkoi atyre të vazhdonin të bënin jetën e tyre si më parë.
KONKLUZIONE
Tani kthehemi te pyetja e parashtruar në fillim të artikullit: a u përhap Islami me shpatë? Përderisa shumë njerëz me agjenda politike dhe fetare e parashtrojnë rastin e tyre ndryshe, shihet si një fakt i qartë dhe i padiskutueshëm se feja islame nuk është përhapur me dhunë, detyrim, frikë apo gjakderdhje. Nuk ka të dhëna për njerëz që janë detyruar të konvertohen në Islam në asnjë rrethanë. Ndërsa kontrolli politik dhe ushtarak i udhëheqësve muslimanë në fakt u përhap përmes luftës mbrojtëse, udhëheqësit dhe gjeneralët muslimanë në fakt dolën jashtë rrugës së tyre për të mbrojtur të drejtat e grupeve të tjera fetare. Lufta bëhej gjithmonë vetëm kundër qeverive dhe ushtrive me të cilat ishin në luftë muslimanët. Banorët vendas kanë mbetur vetëm. Megjithëse ky artikull jep vetëm shembuj specifikë të disa rajoneve, kjo prirje vazhdoi gjatë gjithë historisë islame, duke ndjekur precedentin e muslimanëve të hershëm.
Është e rëndësishme të theksohet se këto janë disa nga shembujt e parë në historinë e tolerancës fetare. Ndërsa toleranca dhe liria fetare janë parë për herë të parë në qytetërimin “perëndimor” në iluminizmin e viteve 1600 dhe 1700, muslimanët e kanë praktikuar lirinë fetare që nga vitet 600 të erës sonë. Argumentet e bëra nga disa “ekspertë” politikë dhe historikë rreth përhapjes së besimit islam në mënyrë të dhunshme dhe përmes luftës, qartazi nuk kanë asnjë bazë historike. Në fakt, toleranca fetare muslimane ka ndikuar në traditën historike të ideve të tilla në vende të ndryshme si Evropa, Amerika dhe India.
Përktheu[5]:
Nexhat Ibrahimi
[1] 1- Aboul-Enein, H. Yousuf and Zuhur, Sherifa, Islamic Rulings on Warfare, p. 22, Strategic Studies Institute, US Army War College, Diane Publishing Co., Darby PA.
[2] Si rrjedhojë, terrorizmi i ditëve moderne është qartësisht kundër ligjit islamik.
[3] H. Kennedy, The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. Philadelphia: Da Capo Press, 2007, fq. 91.
[4] 3 – Kennedy, H. (2007). The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. Philadelphia: Da Capo Press. pg.315.
[5] Firas Alkhateeb, Did Islam Spread by the Sword?, në: https://www.islamicity.org/11479/did-islam-spread-by-the-sword/.
